شناخت اسناد حمل که در حقیقت شروع و قبول مسئولیت حمل است نقش به سزایی در به حداقل رسانیدن خطرات احتمالی و کوتاه شدن زمان حمل و تثبیت اعتبار شرکت حمل و نقل متبوعه و نهایتاً شخص راننده که مسئول تحویل محموله بارگیری شده در کامیون خود می باشد و بایستی در مبدا و مقصد پاسخگوی کم و کسری و خسارت احتمالی آن باشد را دارد.
بنابراین اسناد حمل در دو بخش اسناد اصلی و اسناد مرتبط با اسناد اصلی حمل شرح داده می شود.
اسناد اصلی حمل
اسنادی که راننده در طول مسیر از مبدا به مقصد بایستی همراه داشته باشد.
الف) سی ام آر ( راهنامه )
این سند در واقع شناسنامه محموله ای است که براساس اظهار‌نامه گمرکی و پس از بارگیری و پلمب کامیون بوسیله گمرک، توسط شرکت حمل و نقل صادر می شود و راننده موظف است کالا را با توجه به همان مشخصات ذکر شده در برگه سی ام آر در مبدا بارگیری شده، عیناً در مقصد و با همان مشخصات تحویل گیرنده کالا که مشخصات وی در ردیف 2 سی ام آر درج شده تحویل داده و رسید تحویل گیرنده را روی همان سند در ردیف 24 با ذکر تاریخ و امضا و در صورت امکان مهر گیرنده اخذ نماید.
متن فارسی کنوانسیون سی ام آر و مقاوله نامه آن را مطالعه کنید.
توجه
از آنجاییکه تنها CMRهای متحدالشکل با آرم انجمن مسئولیت رانندگان در برابر خطرات احتمالی برای کالا تحت پوشش بیمه قرار می دهد، بنابراین دقت نمایید از استفاده CMRهای صوری و فاقد ارم انجمن که غالباً فاقد بیمه CMR می باشد اکیداً خودداری نمایید.
ب) کارانه تیر
کارنه تیر عبارت است از دفترچه‌ای حاوی مشخصات محموله و وسیله نقلیه که حمل کننده به استناد آن از پرداخت سپرده حقوق و عوارض گمرکی کالای بارگیری شده در وسیله حمل و بازدید‌های مکرر کشورهای مسیر راه معاف می شود.
شما راننده عزیز باید بدانید شرکت حمل و نقل متبوعه شما برای اخذ مجوز استفاده از کارنه تیر، تضمین های بسیار سنگینی که شامل وجه نقد، ضمانتنامه بانکی، چک و سفته می باشد، نزد اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران به ودیعه گذاشته است و در صورت هرگونه مغایرت و کم کسری در کالای بارگیری شده مندرج در کارنه تیر و یا عدم تایید آن توسط گمرکات مقصد معادل ارزش به اضافه دو برابر حقوق و عوارض با محاسبه ارزش ارزی از سپرده شرکت حمل و نقل بین المللی برداشته می شود.
توجه
چنانچه راننده کارنه خود در آخرین روز اعتبار به گمرک خروجی ارائه نماید، مورد پذیرش قرار گرفته و تا پایان عملیات تیر در گمرک مقصد دارای اعتبار خواهد بود.
ضمناً تمدید کارنه تیر تنها براساس تقاضای صادقانه کتبی و در شرایط:
- نقص فنی کامیون
- اعتصاب
- سانحه
- بلایای طبیعی
پ) بارنامه
یکی از اسناد مهمی که هنگام خروج از گمرک مبدا و گمرکات مسیر می بایست در دست داشته باشد بارنامه است. از آنجاییکه اصل بارنامه از نظر مالکیت بسیار مهم است معمولاً توسط فرستنده و یا یک بانک جهت گیرنده ارسال می شود.
بنابراین تنها داشتن یک نسخه کپی بارنامه می تواند رافع مشکلات راننده در گمرکات و در طول مسیر باشد.
ت) مانیفست ( لیست بارگیری )
مانیفست سندی است حاوی صورت ریز کالای بارگیری شده در وسیله نقلیه اعم از اینکه متعلق به یک گیرنده و یا چند گیرنده باشد که توسط شرکت حمل و نقل صادر و مکمل سایر اسناد حمل در دست راننده می باشد.
اسناد مرتبط با اسناد اصلی حمل
با اسناد اصلی حمل که شامل سی ام آر، کارنه تیر، بارنامه و مانیفست است آشنا شدید و به اهمیت آنها پی بردید و دانستید اسناد مورد بحث توسط شرکت حمل و نقل متبوعه شما صادر می گردد معهذا باید در نظر داشته باشید تعدادی اسناد جانبی حمل که توسط فرستندگان کالا صادر می شود نیز وجود دارد که با توجه به مقاصد کالا و مقررات گمرکات کشورهای مربوطه تعداد آن ها تفاوت خواهد کرد.
در اینجا اسناد جانبی حمل به اختصار شرح داده می شود.
بدیهی است در هر مورد با هماهنگی شرکت حمل و نقل خود قبل از حرکت مبادرت به دریافت اسناد مذکور نموده و پس از کنترل کافی به ترتیبی که در راه دچار مشکل و جرائم گمرکی از این بایت نشوید، عزم سفر نمایید.
الف) فاکتور
فاکتور یا اینویس سند فروش کالا است و گمرک براساس آن ارزش کالا را تعیین می نماید.
فاکتور از اسناد ضروری برای ارائه به گمرک است و راننده هنگام عزیمت جهت اجتناب از مشکلات تخلیه و توقف می بایست نسخه ای از آن را همراه داشته باشد و در صورت در خواست گمرک، ارائه نماید.
ب) پکینگ لیست ( لیست بسته بندی )
عبارت است فهرست ریز مشخصات هر قلم از کالای بارگیری شده در وسیله حمل.
پ) گواهی مبدا
عبارت است از سندی که کشور تولید کننده یا مبدا ساخت، کالای صادراتی تولید خود را گواهی می نماید.
صدور گواهی مذکور در ایران به عهده اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران است.
ت) قرنطینه و سایر مجوزها
ارسال محمولات صادراتی هر کشور تابع مقررات خاص خود می باشد.
به طور مثال در ایران برای صدور مواد غذایی مجوز اداره بهداشت و یا قرنطینه و اداره استاندارد الزامی است. لذا راننده باید دقت نماید در هنگام بارگیری کالای صادراتی گواهی های مزبور را اخذ و دقت کافی به تاریخ اعتبار آن داشته باشد.
ث) قرارداد فروش کالا
برای صدور کالا به بعضی از کشور ها خلاصه آسیای میانه، قرارداد منعقده بین خریدار و فروشنده در بدو ورود راننده به مرز ورودی کنترل و سپس اجازه دخول داده می شود. بنابراین راننده در اینگونه موارد باید قبلاً بررسی نماید و در صورت نیاز نسخه‌ای از قرارداد مذکور را همراه داشته باشد.
