مواد خطرناک در حمل و نقل جاده ای به ماده ای گفته می شود که ممکن است با ایجاد خطر، سلامتی انسان ها، حیوانات و محیط زیست را تهدید کند.
همچنین در حمل و نقل جاده ای باید ممنوعیت ها و الزامات آن را بدانید و رعایت کنید.
انواع گروه های مواد خطرناک
مواد خطرناک براساس ویژگی هایشان به طبقات یا گروه ها مختلفی تقسیم می شوند.
گروه 1) مواد منفجره
به طور کلی، مواد منفجره براساس میزان خطرناکی به شش زیر گروه تقسیم می شوند. بعضی از این مواد، شامل مواد جامد، مایع یا مخلوطی از مواد مختلف هستند که در صورت انفجار موجب تخریب محیط اطراف خود می شوند.
موادی که برای آتش بازی مورد استفاده قرار می گیرند نیز در زمره مواد منفجره قرار دارند.
در اثر انفجار این مواد ترکش هایی ایجاد می شود که ممکن است باعث زخمی شدن افراد گردد. آتش سوزی نیز یکی از اثرات مخرب این مواد می باشد که امکان دارد در اثر گرما، شعله و تکان شدید رخ دهد.
این مواد شامل :
- بمب ها
- مین
- راکت
- آمونیوم
گروه 2) گاز ها
گاز ها موادی هستند که به صورت مختلف در طبیعت یافت می شوند. این مواد هم به صورت خالص و هم به صورت ترکیبی از یک یا چند گاز موجود می باشند.
به طور کلی گاز ها به سه گروه گاز های قابل اشتعال، گاز های غیر قابل اشتعال و غیر سمی و کاز های سمی تقسیم بندی می شوند و معمولاً به صورت های متراکم، مایع، مایع سرد شده، محلول، تحت فشار و … حمل می گردند.
آتش سوزی، انفجار، مسمومیت، قابلیت اشتعال و سوختگی و ایجاد آلودگی در آب های سطحی از جمله آسیب های احتمالی این مواد به شمار می آید.
این مواد شامل :
- گاز بوتان
- مونواکسیدکربن
- اکسیژن فشرده
- نیتروژن فشرده
- اکسید اتیلن
- کلرید اتیلن
گروه 3) مایعات قابل اشتعال
مایعات قایل اشتعال به موادی گفته می شود که در درجه حرارت 50 درجه سانتی گراد دارای فشار بخاری کمتر از 300 کیلو پاسکال بوده.
از جمله خطرات و آسیب های ناشی از مایعات قابل اشتعال می توان به انفجار بخارات حاصل از مایعات قابل اشتعال در تماس با هوا، آتش سوزی، سوزش پوست و چشم ها در صورت تماس، ایجاد مسمومیت و خورندگی اشاره دارد.
این مواد شامل :
- بنزین
- گازوئیل
- استون
- بنزن
- جوهرچابگر
گروه 1-4) جامدات قابل اشتعال
این گروه شامل مواد جامد قابل اشتعال که به راحتی در اثر اصطکاک آتش می گیرند، مواد خود فعال که حتی در غیاب اکسیژن تجزیه می شوند، مواد جامد انفجاری غیر حساس که از طریق آغشته کردن ایم مواد به آب و الکل، از خواص و قابلیت انفجاریشان کاسته می شوند.
این مواد شامل :
- پودر آلومینیوم
- فسفر
- سولفور
- پودر تیتانیوم
گروه 2-4) مواد احتراقی با قابلیت اشتعال خود به خود
این گروه از مواد خطرناک شامل دو دسته می شوند:
مواد آتش زا یا مواد مخلوط یا محلولی که حنی مقادیر اندک آن ها در مجاورت هوا در مدت زمان 5 دقیقه شعله ور می شوند.
موادی که به خودی خود گرمازا هستند و در تماس با هوا و بدون نیاز به انرژی قادر به تولید گرما هستند.
این مواد شامل :
- سولفید سدیم
- فسفر سفید
- فسفر زرد
گروه 3-4) مواد تولید کننده گازهای قابل اشتعال در مجاورت آب
این گروه شامل موادی است که در واکنش با آب گازهایی تولید می کنند که در ترکیب با هوا مشتعل می شوند. سوختگی شدید، تاول زدن، زنگ زدگی، مسمومیت و خورندگی از خطرات این گروه از مواد می باشد.
این مواد شامل :
- کاربید
- باریم
- کلسیم
- لیتیم
- فسفید سدیم
گروه 1-5) مواد اکسید کننده
مواد اکسید کننده لزوماً به خودی خود آتش نمی گیرند، اما با آزاد کردن اکسیژن موجب شعله ور تر شدن مواد دیگر شده و عمل سوختن را آسان تر می کنند.
این مواد شامل :
- نیترات آلومینیوم
- کلرات کلسیم
- نیترات باریم
- پراکسید های غیر آلی
گروه 2-5) پراکسید های آلی
پراکسید های آلی، مواد آلی هستند که در دماهای معمولی و یا بالاتر تجزیه می شوند. این مواد در اثر حرارت، تماس با آلودگی و فشار ممکن است تجزیه گردند.
بسیاری از پراکسید های آلی به شدت مشتعل می شوند، بعضی از این مواد در صورت تماس، موجب آسیب رساندن جدی به قرنیه چشم می گردند.
این مواد شامل :
- پراکسید استون استیل
- پرامسید بنزیل استیل
گروه 1-6) مواد سمی
مواد سمی، موادی هستند که در اثر تماس با دست یا بلعیدن، سلامتی انسان را به خط می اندازند. تولید گاز های قابل اشتعال در تماس با آب، زنگ زدگی، خوردگی، قابلیت آتش سوزی از جمله خطرات این مواد به شمار می آید.
این مواد شامل :
- آرسنیک
- نیترات جیوه
- سولفا جیوه
- نیکوتن
- پتاسیم
گروه 2-6) مواد میکروبی
مواد میکروبی، موادی هستند که با انتقال عوامل بیماری زا از قبیل باکتری ها، ویروس ها و … موجب بروز بیماری های عفونی در انسان و حیوان می گردند.
بعضی از این مواد به سختی مشتعل می شوند، تنفس با این مواد موجب بروز عفونت، بیماری و حتی مرگ می گردد. فاضلاب های بیمارستانی در زمره مواد میکروبی قرار دارند.
گروه 7) مواد رادیواکتیو
میزان خطرات ناشی از مواد رادیواکتیو بسته به مقدار، نوع و شکل آن ها متفاوت است.قابلیت اشتعال این مواد قابل توجه نبوده و به راحتی مشتعل نمی شوند.
از مواد رادیو اکتیو هم می توان به اورانیوم اشاره کرد.
گروه 8) مواد خورنده
بعضی از این مواد ممکن است آتش بگیرند، اما برخی دیگر قابلیت شعله ور شدن ندارند.
تنفس بخار حاصل از این مواد ناراحت کننده می باشد.
این مواد شامل :
- اسید فسفریک
- اسید سولفوریک
- اسید فرمیک
- اسید پرکلریک
- هیدروکسید سدیم
گروه 9) مواد خطرناک متفرقه
این گروه از مواد خطرناک موجب آسیب رساندن به انسن و محیط اطراف می گردند اما نمی توان آن ها را در گروه های قبلی قرار داد.
این مواد شامل :
- باطری های لیتیم
- جامدات و مایعات آلوده کننده محیط زیست
- ارگانیسم ها
- میکرو ارگانیسم های اصلاح شده ژنتیکی
