نویسنده: mahsa abbasnezhad

کارشناس سئو و مدیر تولید محتوا آینده سازان آسایش فردا

بیمه در معاملات بین المللی

 

بیمه در معاملات بین المللی روشی است برای کاهش ضرری که به افراد رد آفات و بلا های طبیعی و مصنوعی وارد می شود که این ضرر وارده در بین تعداد خیلی زیادی از مردم توزیع و تقسیم می گردد.

بنابراین مثلا در بیمه تامین اجتماعی و ضررهای ایجاد شده از بیماری، صدمات حامله از فعالیت های صنعتی و بیکاری بین کلیه مردم توزیع می گردد و همچنان که در قانون بیمه سال 1603 انگلیس آمده است « ضرر به جای آنکه بر عهده تعداد اندکی قرار گیرد خیلی ساده در بین مردم توزیع می شود. »

سیستم بیمه این گونه است که تمام آن کسانی که احتمال دارد نوع خاصی از ضرر را متحمل شوند به طرح بیمه ملحق می گردند تا در ایجاد منبع مالی برای جبران ضرر کسانی که واقعا ضرر می بینند مشارکت کنند.

لذا مثلا صاحب کشتی، کشتی خود را در مقابل صدمه خوردن و لطمه دیدن بیمه می کند، زیرا هر صاحب کشتی ممکن است روزی کشتی اش دچار این حادثه شود. بنابراین باید گفت همه صاحبان کشتی در معرض خطر هستند.

همچنین بخوانید :حقوق ممتازه دریایی 

بیمه در معاملات بین المللی

پولی که آنان در منبع مالی می گذراند« حق بیمه » می نامند که هر کسی که متحمل ضرر می گردد می تواند ادعا نماید و از این منبع جبران خسارت خود را مطالبه کند.

البته حق بیمه با توجه به بزرگ بودن یا کوچک بودن کشتی متفاوت است و جبران خسارت طبیعتا مرتبط به مخارج و تعمیر و تزیین کشتی می شود.

تعریف قرارداد در بیمه

قرارداد بیمه یک قرارداد عادی است که به وسیله آن در قبال پرداخت حق بیمه شرکت بیمه خود را متعهد می کند که خسارت احتمالی شخص بیمه گذار را در مقابل خطری که خود را در جهت آن بیمه کرده است، جبران کند.

در ماده اول قانون بیمه ایران بیمه اینگونه تعریف شده است :

بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده و یا وجه معینی بپردازد.

سه عنصر در قرارداد بیمه وجود دارد :

  1. باید در قبال عوض باشد

    معمولاً اما نه ضرورتاً در قبال پرداخت های زمانی و دوره ای که حق بیمه خوانده می شود قرارداد حقی به بیمه شده می دهد که پول یا چیزی که ارزش مالی دارد براساس وقوع حوادث دریافت کند.

  2. حادثه باید حادثه ای باشد که وقوع اش غیر قطعی باشد

    به عبارت دیگر باید در اینکه حادثه اتفاق خواهد افتاد یا خیر قطع و یقین وجود نداشته باشد یا اگر حادثه واقعه ای است که قطعا در زمانی اتفاق خواهد افتاد باید در مورد زمان وقوع آن عدم قطعیت داشته باشیم.

  3. حادثه غیر قطعی

    این حادثه ضرورت دارد که قرارداد بیمه را به خاطر آن منعقد کرد باید طوری باشد که مخالف با منابع بیمه گذار باشد. در واقع باید نفع قابل بیمه کردن وجود داشته باشد.

اصول اساسی بیمه در معاملات بین المللی

چند اصل اساسی در بیمه وجود دارد که جز ضروریات قرارداد بیمه بوده و دانستن آن به منظور آشنا شدن به بیمه لازم است.

این اصول عبارتند از :

  • نفع قابل بیمه
  • حداکثر حسن نیت
  • جیران خسارت که خود دارای دو مبحث فرعی مشارکت و جانشینی است.

نفع قابل بیمه

براساس این اصل شخص باید خودش را علیه خطری بیمه کند که در صورت وقوع از ناحیه آن ضرری را متحمل خواهد شد یا در صورت عدم وقوع آن خطر نفعی عاید وی خواهد گردید.

حداکثر حسن نیت بیمه در معاملات بین المللی

حقوق قراردادها بستگی به آن دارد که طرفین حسن نیت خود را نسبت به یکدیگر نشان بدهند. طرفین باید صادقانه با یکدیگر برخورد نمایند. مباحث مختلفی که ما در حقوق قراردادها داریم درباره نیاز به صداقت و حسن نیت در معاملات است، مع ذلک در بیمه قانون سخت تر می گردد.

طرفین باید حداکثر حسن نیت را از خود نشان بدهند، زیرا بیمه گذار از بیمه گر می خواهد او را در مقابل خطراتی پوشش دهد که بر مبنای اظهارات بیمه گذار است.

همچنین بخوانید :معاملات بین المللی | پارت دو 

معاملات بین المللی

اثاثیه یک منزل که قصد بیمه آن شده است چقدر می ارزد؟

اگر گفته شود مثلاً صد میلیون تومان، حق بیمه بر آن اساس تعیین می شود و اگر گفته شود هفتاد میلیون تومان، حق بیمه کمتر خواهد شد. پایین گفتن عمدی ارزش اثاثیه یک منزل نقض حسن نیت و فریب دادن شرکت بیمه است.

جبران خسارت

قرارداد بیمه یک قرارداد جبران خسارت است.

بدین مفهوم که خسارت شخصی که متحمل ضرر شده است جبران می شود و به وضعیت زمانی که قبل از ضرر داشت برمی گردد. البته بیمه گذار به وضعیت بهتری از گذشته دست نمی یابد.

به عبارت دیگر حداکثر میزان خسارت پرداختی از حداکثر ارزش شی بیمه شده تجاوز نخواهد کرد.

در بیمه عمر و برخی از بیمه های حوادث نمی توان اصل جبران خسارت را اعمال کرد، زیرا نمی شود شخص مرده را زنده کرد یا نمی شود که استخوان شکسته شده را به وضعیت بهتر از قبل در آورد. در این مورد اصل جبران خسارت، پرداخت مبلغی را که قابل پرداخت به ذینفع مذکور در قرارداد بیمه عمر است یا منفعتی را در خصوص بیمه گذار مصدوم تجویز می نماید.

دو مسئله فرعی که در رابطه با جبران خسارت مطرح است عبارتند از :

مشارکت

مشارکت به این مفهوم است که وقتی دو بیمه نامه یک خطر همانند را پوشش می دهند، کل مبلغ خسارتی که قابل مطالبه است فقط برای یک تاوان است.

بنابراین اگر شخص کشتی خود را در دو شرکت بیمه، بیمه کرده باشد، این دو شرکت با یکدیگر در جبران خسارت مشارکت کرده و در کل یک تاوان به بیمه گذار پرداخت می کنند، که از حداکثر ارزش شی بیمه شده نمی تواند تجاوز نماید.

جانشینی

لفظ جانشینی در اینجا به مفهوم جانشین کردن شخصی به جای دیگری است.

شرکت بیمه این حق را دارد در هر جایی که تشخیص دهد خود را به جای شخص بیمه گذار بگذارد.

انواع متصدی حمل و نقل

 

کلیات و تعریف متصدی حمل و نقل

در فرهنگ لغت آمده است « متصدی کسی است که مباشر شغلی باشد یا متصدی کسی است که اشتغال بکار دارد. کلمه تصدی نیز در لغت بمعنی عهده دار شدن کاری و مبادرت نمودن به امری می باشد.»

لیکن این کلمه در قانون یک اصطلاح خاص می باشد و هر نوع مبادرت بکار نمودن را شامل نمی شود بلکه مفهوم استمرار و تداوم در آن نهفته است.

بموجب بند 2 از ماده 2 قانون تجارت ایران تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب و هوا را به نحوی که باشد اعمال تجارتی دانسته است. البته عمل تجارتی باید بصورت حرفه ای و تکراری انجام پذیرد تا تجارتی باید بصورت حرفه ای و تکراری انجام پذیرد تا تجارتی محسوب گردد.

ملاحظه می شود که مختصر بودن تعریف متصدی حمل و نقل در قانون تجارت موجب بروز ابهاماتی در خصوص شمول مواد قانونی مربوط گردیده که آن هم منجر به اظهار نظرهای گوناگون از طرف صاحب نظران حقوقی شده است ولی اصطلاح متصدی حمل و نقل در قراردادهای بین المللی نمونه دارد.

اصولا در قانون تجارت بحثی از مفهوم تصدی به میان نیامده است و فقط در ماده 377 قانون تجارت آمده است که متصدی حمل و نقل کسی است که در مقابل اجرت حمل اشیاء را بعهده می گیرد.

ملاحظه می شود تعریف مذکور کامل نیست زیرا چنین استنباط می شود که متصدی حمل و نقل کسی جز حمل و نقل کننده نمی باشد در صورتیکه در ماده 388 قانون تجارت آمده است که متصدی حمل و نقل مسئول حوادث و تقصیراتی است که در مدت حمل و نقل واقع شده است، اعم از اینکه خود مباشرت به حمل و نقل کرده و یا حمل و نقل کننده دیگری را مامور کرده باشد.

قانون مدنی ایران نیز در ماده 513 یکی از اقسام اجاره را اجاره متصدیان حمل و نقل اشخاص یا مال التجاره اعم از راه خشکی یا آب یا هوا بیان نموده و ماده 516 قانون مدنی نیز می گوید: « تعهدات متصدیان حمل و نقل اعم از اینکه از راه خشکی یا آب یا هوا باشد برای حفاظت و نگهداری اشیائی که به آن ها سپرده می شود، همان است که برای امانت دادن مقرر است…» 

در نتیجه با وجود نظرات متفاوتی که از تعریف متصدی حمل و نقل به عمل آمده است؛ کامل ترین و دقیق ترین آن ها اینگونه بیان شده است:

بطور کلی قرارداد حمل و نقل عبارت است از قراردادی که به موجب آن متصدی حمل و نقل تعهد می کند در مقابل دریافت اجرت اشیائی را که به او تسلیم شده است در محل دیگری تحویل دهد و یا اشخاص را با وسایل نقلیه از محلی به محل دیگر ببرد.

تصدی مستقیم

در این نوع از تصدی، متصدی حمل و نقل راساً عهده دار جابجایی کالا می شود در قانون تجارت ایران نیز تعهد اصلی و اساسی بعهده متصدی حمل و نقل است براساس این تعهد وی موظف است که مال التجاره را به بهترین وجه به مرسل الیه تحویل دهد و در صورت تخلف از وظیفه و تعهد خویش بر طبق قواعد و مقرراتی که در قانون تجارت پیش بینی گردیده است مسئول خواهد بود.

نکته قابل توجه این است که از آن زمان که کالا به متصدی حمل و نقل تسلیم می گردد تعهد وی نسبت به مواظبت و نگهداری کالا و سالم و بموقع رساندن آن به مرسل الیه آغاز می شود و علیهذا می توان گفت که در حقیقت از زمان تسلیم کالا به متصدی حمل و نقل، قرارداد حمل و نقل وجود خارجی پیدا کرده است و تحقق می یابد و پایان و انجام قرارداد نیز تسلیم کالا به مرسل الیه می باشد.

در واقع متصدی حمل و نقل که بطور مستقیم تصدی حمل و نقل را انجام می دهد تنها مسئول آثار و نتایجی است که بین دو زمان تسلیم کالا بوسیله ارسال کننده به متصدی حمل و تحویل مال التجاره بوسیله متصدی حمل و نقل به مرسل الیه پدید می آید.

اگر متصدی حمل و نقل مستقیم، انجام قسمتی از عملیات حمل و نقل را به دیگری واگذار کرده باشد و در زمان تصدی کسی که مامور انجام عمل حمل و نقل گردیده است برای کالا حادثه ای اتفاق افتد متصدی حمل و نقل مستقیم مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود.

تصدی مع الواسطه ( نمایندگی – فورواردر )

نمایندگی

قانون تجارت ایران تعریفی از نمایندگی ارائه نداده و بدون انکه متعرض مفهوم نمایندگی شود مواد 395 تا 401 را به قائم تجاری اختصاص داده است و مواد مذکور مربوط به کسانی است که تحت امر یا به وکالن از صاحب تجارتخانه عمل می کنند. بدین ترتیب و بموجب قانون مذکور در شرکت های تجاری، نمایندگان کسانی هستند که به نیابت از شخص حقوقی عمل می کنند.

نمایندگان در امور حمل و نقل مسئولیت تنظیم کارهای حمل و نقل کالا از کشورهای صادرکننده به کشور هایی وارد کننده را برعهده دارند.

آن ها همچنین به چگونگی تنظیم اسناد و مدارک لازم برای حمل و نقل امور گمرکی لوازم مورد نیاز برای بسته بندی و همین طور در امر ترخیص کالا از گمرک نظارت داشته و در امر نقل و انتقال و تحویل سریع کالا نقش عمده ای برعهده دارد.

فورواردر

فورواردر یک لغت خارجی است و واژه فورواردر دارای معانی مختلفی می باشد. در فرهنگ علوم اقتصادی درباره معنی فورواردر چنین آمده است « نماینده حمل و نقل، متصدی حمل و نقل، صادرکننده و یا حمل کننده کالاهای تجاری، شخص یا موسسه انتفاعی که وظیفه اش جمع آوردی مال التجاره و فرستادن آن طبق دستور به مقصد معین است».

عده ای اصطلاح فارسی کارگذار و یا حق العمل کار حمل و نقل را بجای لغت فورواردر بکار برده اند و اخیراً نیز لغت “فرابر” بجای لغت یاد شده پیشنهاد گردیده است که دارای ریشه فارسی است.

تعریف فورواردر

فورواردر عبارت است از شخصی که چگونگی حمل کالا را از طرف مشتری خود طراحی می نماد بدون آنکه خود نقش حمل کننده را داشته باشد و در کشورهای مختلف به اسامی مختلف مانند نماینده، حق العمل کار گمرک و طراح در سطح بین المللی مورد قبول قرار گرفته است.

از نظر سازمان فیاتا فورواردر شخصی است که بتواند وظایف زیر را انجام بدهد :

  1. چگونگی حمل کالا را بر صاحب کالا طراحی می نماید به نحوی که باعث کاهش هزینه و ریسک باشد.
  2. فورواردر کسی است که پاسخ کلیه سوالات صاحب کالا را در زمینه حمل م یدهد و سعی می کند کالا را  در سریع ترین زمان و با امنیت کامل به مقصد برساند. 
    همچنین بخوانید :اسناد فیاتا چیست؟ 
متصدی حمل و نقل
 

بررسی های تاریخی نشان می دهد که از قرن دهم میلادی فورواردرها فعالیت خود را با تخلیه و بارگیری کالا و انبار داری کنار بنادر شهرها انجام میدادند و بتدریج در امور بسته بندی کالا و ارتباطات و امور گمرکی نیز تخصص پیدا کردند.

فورواردر با انتخاب بهترین مسیر برای حمل کالا و بهترین وسیله حمل و انتخاب حمل کننده مناسب و ارائه خدمات انبار داری و بسته بندی و همچنین ارائه خدمات در مورد اسناد اعتباری و بیمه و گمرک و تحویل کالا در زمان مناسب تسهیلات ویژه ای را برای فروشنده و خریدار فراهم می نماید.

فعالیت فورواردر  عبارت است از عمل هماهنگی ترتیب حمل کالا به یکی از شیوه های مختلف زمینی، هوایی، دریایی و یا ترکیبی از آن ها و همچنین انجام خدمات مربوط و قبول مسئولیت به موجب بارنامه های صادره و قراردادهای منعقده.

خدماتی که فورواردرها انجام می دهند اعلب براساس عرف و سنت تجاری شناخته شده می باشد و برحسب گستردگی خدماتی که ارائه می نمایند.

علاوه بر عهده گرفتن حمل اعم از مستقیم یا به نمایندگی، امکان دارد شامل خدماتی از قبیل بسته بندی، انبار داری، جمع آوری کالا و بسیاری خدمات دیگر نیز باشد ولی چون فعالیت اصلی فورواردر همان تصدی حمل می باشد بدان جهت اغلب در زمره متصدیان حمل و نقل ذکر گردیده است.

شرایط عمومی حمل کالا

 

مصوبه یکصد و پنجاه و چهارمین جلسه شورای عالی هماهنگی ترابری کشور راجع به شرایط عمومی حمل کالا می باشد و براساس کلیات این مصوبه انجام عملیات حمل و نقل مستلزم صدور و استفاده از بارنامه می باشد، نظر به اهمیت این شرایط آن را اختصاراً مرور می نمائیم :

شرایط عمومی حمل کالا

مهم ترین شرایطی که در این مصوبه از نظر رانندگان بدان پرداخته شده است عبارتند از :

1) محل تخلیه بار

محل تخلیه بار می تواند بندر، گمرک، انبار صاحب کالا، ایستگاه راه آهن، مکان شرکت و یا هر محل مورد نظر صاحب کالا باشد مشروط برآنکه دسترسی به محل مذکور از نظر مقررات راهنمایی و رانندگی برای راننده و کامیون امکان پذیر باشد.

2) حمل بار

حمل بار به دو صورت زیرباری و روباری با رعایت مقررات توزین و ظرفیت مجاز وسیله نقلیه و صدور اسناد مربوطه بلامانع می باشد و این امر موقعی امکان پذیر است که ظرفیت کامیون پس از بارگیری تکمیل نگردد و از بار مناسب دیگری جهت تکمیل ظرفیت کامیون استفاده گردد.

3) استفاده از بارنامه

برای هر وسیله نقلیه می بایست علاوه بر بارنامه خرده بار به تعداد آنها یک بارنامه عمده بار نیز صادر گردد، همچنین استفاده از بارنامه برای محمولات ترافیکی علاوه بر اخذ مجوز عبور تاکید شده است.

همچنین بخوانید : نکات هشداردهنده ترانزیت کالا

شرایط عمومی حمل کالا

هزینه های حمل و نقل

در حمل و نقل عمومی کالا هزینه های متعددی وجود دارد که هر یک از آن ها از نظر پرداخت متولی خاصی دارد، بدین شرح :

  • حق تمبر بارنامه بعهده شرکت حمل و نقل می باشد.
  • حق بیمه راننده، با توجه به قانون بیمه تامین اجتماعی رانندگان در حال حاضر هر راننده ای بایستی حق بیمه خود را هر سه ماه یکبار پرداخت نماید.
  • هزینه های پایانه های عمومی که شامل پارکینگ، برگ نوبت دهی و حواله بارگیری بعهده راننده یا مالک کامیون می باشد.
  • عوارض شهرداری، هلال احمر و …، هزینه های مربوط به دیماند، باسکول، لیفتراک و تخلیه بارگیری به عهده صاحبان کالاها می باشد.

حق توقف

براساس مصوبه یکصد و شصت و پنجمین جلسه شورای عالی هماهنگی ترابری کشور مبنای پرداخت حق توقف وسیله نقلیه باربری توافق طرفین ( شرکت حمل و نقل راننده ) می باشد و شرکت های حمل و نقل داخلی کالا موظفند قبل از حمل کالا وضعیت حق توقف وسیله حمل را طی توافق با راننده در بارنامه معین نمایند، در صورت عدم توافق تعیین میزان حق توقف بر مبنای تعرفه ای خواهد بود که توسط کانون انجمن های صنفی حمل و نقل داخلی کالای کشور بصورت سالانه تعیین و اعلام می گردد.

حق توقف ممکن است پس از صدور حواله بارگیری و یا پس از رسیدن به محل تخلیه بار به رانندگان تعلق گیرد اگر پس از صدور حواله بارگیری به هر دلیلی که راننده در آن مقصر نباشد کامیون بیش از 12 ساعت اولیه حق توقف بارگیری به راننده یا مالک کامیون پرداخت می گردد.

همچنین بخوانید : اسناد اصلی حمل

شرایط عمومی حمل کالا

همچنین پس از رسیدن کامیون به محل تخلیه بار باز هم به هر دلیلی که راننده در آن مقصر  نباشد و کامیون بیش از 12 ساعت برای تخلیه بار معطل شود شرکت حمل و نقل موظف است به ازای هر ساعت مازاد بر 12 ساعت اولیه به راننده یا مالک کامیون در مقصد تخلیه بار حق توقف پرداخت نماید.

نکته

چنانچه کامیون قبل از ساعت 2 بعدازظهر روزهای کاری به محل تخلیه مراجعه نماید ملاک محاسبه حق توقف همان روز می باشد و چنانچه بعد از ساعت 2 بعد از ظهر به محل تخلیه برسد ملاک محاسبه حق توقف، روز کاری بعد می باشد.

اسناد تجاری و بیمه‌ای حمل و نقل بین المللی

 

اسناد تجاری از مقررات متحدالشکلی است که درباره وصول اتاق بازرگان بین المللی ( ICC ) تنظیم شده است، اسناد بازرگانی به معنای صورتحساب سیاهه فروش، اسناد حمل، اسناد مالکیت یا دیگر اسناد مشابه، یا هر گونه سند دیگری که مالی نیست می باشند.

اسناد فیاتااسناد فیاتااسناد فیاتااسناد فیاتا

همچنین بخوانید : اسناد فیاتا چیست؟
اسناد فیاتا
اسناد فیاتا

مهم ترین اسناد تجاری صورت حساب ها ( INVOICES ) هستند.

4 نوع صورتحساب در اسناد حمل بین المللی وجود دارد :

  1. پیش فاکتور Proforma-Invoice

    در این صورتحساب قیمت به وسیله صادرکننده به مشتری بالقوه خود در خارج داده می شود. در این مرحله قراردادی برای خرید یا فروش کالا وجود ندارد.

    اسناد تجاری
    پیش فاکتور

    پیش فاکتور اسناد تجاری چند استفاده دارد :

    الف) خریدار خارجی ممکن است نیاز به ارائه پیش فاکتور به مقامات دولت در کشورش به منظور تحصیل مجوز واردات یا ارز خارجی برای پرداخت کالا داشته باشد.

    ب) مظنه قیمت را بدست می دهد و ممکن است شرایط فروش را دربرداشته باشد. اگر خریدار مظنه قیمت را قبول کند یک قرارداد محکم فروش بسته می شود و جهت خریدار صورتحساب تجارتی بعد از پیش فاکتور ارسال خواهد شد.

    ج) به همین طریق، پیش فاکتور برای مزایده یک قرارداد صادرات مورد استفاده قرار می گیرد.

    د) چنین صورتحسابی در وقتی استفاده می شود که صادرکننده پول نقد ( قیمت کالا ) را همراه با سفارش می خواهد. وقتی که خریدار مطابق با پیش فاکتور پرداخت می کند، صادرکننده کالا را به همراه رسید برای او خواهد فرستاد.

  2. صورتحساب تجاری Commercial Invoice

    اسناد تجاری حمل و نقل بین المللی
    صورتحساب تجاری

    این صورتحساب، درخواست پرداخت برای کالای فروخته شده است. مبلغ و اطلاعاتی که در این نوع صورتحساب آمده به شرح ذیل است:
    الف) توصیف کالا، کیفیت، قیمت یک واحد و جمع کل قیمت.
    ب) شرایط تحویل ( مثلا CIF )
    صورتحساب تجارتی باید توانایی مطابقت با بارنامه دریایی یا بارنامه هوایی را داشته باشد.

  3. صورتحساب گواهی و تایید Certification Invoice

    صورتحساب گواهی و تایید که شامل اظهار و بیانیه ای از سوی صادرکننده در مورد شرایط کالاهای ارسالی با محل ساخت و تولید آنها و دیگر اظهاراتی است که ممکن است بنابر تقاضای خریدار جهت ارائه به مقامات گمرک کشورش درخواست شده باشد.

  4. صورتحساب کنسولگری Consular Invoice

    این صورتحساب تجاری در کشور صادرکننده توسط کنسولگری کشور خریدار روی فرم های آماده شده تهیه می شود، بعد به وسیله کنسولگری مهر می شود. اینگونه صورتحساب ها برای این است که کشور خریدار را در کنترل کالاهای وارداتی کمک کند.

اسناد تجاری دیگر

  1. گواهی وزن Weight note

    سندی است که به وسیله صادرکننده یا یک شخص سوم در مورد وزن کالای موضوع معامله صادر می شود، این اعلام وزن باید با وزنی که در سند انتقال و صورتحساب نشان داده می شود مطابقت کند.

  2. لیست بسته بندی و مشخصات کالا A Packing List and Specification که جهت ارائه به مقامات گمرک است.

  3. گواهینامه و تایید بازرسی کیفیت کالا Certificate Supplies Quality Inspection که توسط تولید کننده یا عرضه کننده صادر می شود:

    این گواهی که به امضا صادرکننده رسیده است دلالت دارد براینکه کالاها قبل از بارگیری بازرسی شده و کیفیت کالا مطابق با قرارداد فروش است و خریدار می تواند از یک بازرس بخواهد که کیفیت کالا را قبل از ارسال چک کند. یک شخص مستقل گواهی بازرسی کیفیت توسط شخص سوم را صادر می کند.

    همچنین بخوانید : اسناد اصلی حمل

    اسناد تجاری

اسناد بیمه

سه نوع سند اساسی بیمه وجود دارد :

  1. اطلاعیه بیمه یا سند موارد تحت پوشش A Latter of insurance or cover note

    این اطلاعیه توسط شرکت بیمه به عنوان آگهی که مقدمات مربوط به صدور بیمه نامه و گواهی نامه در حال انجام شدن است توسط شرکت بیمه صادر می شود.

  2. گواهی بیمه Certification Of Insurane

    این گواهی نشانگر ارزش و جزئیات بارگیری و حمل و خطرات تحت پوشش است که به طور اختصار در آن آورده می شود. این گواهی توسط صادرکننده و بیمه کننده امضا می گردد.
    زمانی نیاز به گواهی بیمه است که بیمه نامه شرکت صادرکننده کالا از نوع « بیمه نامه پوشش باز » باشد. در بیشتر کشورهای اروپایی شخص بیمه شده در صورتی که تنها دلیل ادعایش گواهی بیمه باشد نمی تواند علیه شرکت بیمه طرح دعوی نماید. بیمه نامه دلیل قانونی قرارداد بیمه است.

  3. بیمه نامه Insurance Policy

    بیمه نامه جزئیات کامل خطرات تحت پوشش بیمه را مشخص می کند و دلیل بر وجود قرارداد بیمه بین بیمه گزار و بیمه شونده است.

اسنادی که بخش های دولتی یا نمایندگی آن مطالبه می کنند:

برخی اسناد حمل و نقل بین المللی هستند که در جهت جوابگویی به خواسته های حقوقی و تشریفاتی دولت کشوری که صادرکننده یا واردکننده و یا ترانزیت است تهیه می شوند.

چند نمونه از این اسناد تجاری حمل و نقل بین المللی به اختصار ذیلاً ذکر می شود:

  1. گواهی مبدا یا گواهی محل تهیه کالا Certificate Of Origin

    اسناد حمل بین المللی
    گواهی مبدا

    این سند ممکن است توسط مقامات کشور واردکننده به عنوان گواهی بر اینکه کالا در کجا تولید یا تهیه شده است مطالبه شود. این گواهی ممکن است مثلاً در موقعی که صادرکننده ادعای پرداخت حق گمرکی امتیازی را دارد ضرورت داشته باشد.

  2. مجوز Licence

    جهت برخی کالاها باید در آغاز از دولت مجوز ورود یا صدور اخذ کرد. اگر برای ورود کالایی که نیاز به مجوز دارد اقدام به اخذ آن نشود، مقامات گمرکی اجازه ورود آن را به داخل کشور نخواهند داد.

    چنانچه یک قرارداد فروش بین المللی منوط به اخذ مجوز « Subject to Licence » باشد این امر موجب خدشه دار شدن قرارداد از حیث الزام آور بودن و موجودیت یافتن نمی شود، لکن طرفی که موظف به تهیه مجوز برای کالاست باید بیشترین تلاش برای فراهم نمودن آن معمول دارد و باید در دادگاه نشان دهد که گام های لازم را در این زمینه برداشته است.

  3. گواهی سلامت، کیفیت یا بازرسی Certificate Of Health ,Quality Or Inspection

    این گواهی اسناد تجاری نیز ممکن است توسط کشور واردکننده مطالبه شود.

  4. گواهی لیست سیاه اسناد حمل بین المللی Blacklist Certificate

    این گواهی دلیل بر این است که منشا کالا کشورهای در داخل لیست سیاه کشور واردکننده نیست و نیز کالا از داخل این کشورها عبور نکرده است. کشور در لیست سیاه کشوری است که کشور واردکننده روابط تجاری عادی خود را با آن به حالت توقف در آورده است.

مسئولیت متصدی حمل و نقل در مقررات داخلی

 

مقدمه مسئولیت متصدی حمل و نقل

تجارت خارجی و همچنین تجارت، حمل و نقل و توزیع کالا در داخل کشور در جهت تامین مواد اولیه و مواد کالاهای ساخته شده برای مصرف کنندگان، مستلزم نقل و انتقال اقلام متنوع محصولات در حجم بسیار زیادی می باشد و این امر بعهده مسئولیت متصدیان حمل و نقل گذاشته شده است.

تا متصدی حمل و نقل در نهایت دقت و سلامت محصولات و کالاهای بازرگانی توزیع کنندگان و وارد کنندگان کالا و صادرکنندگان آن ها را از مبادی مختلف به مقاصد متعدد حمل نمایند و آنچه که در قانون تجارت و مقررات مختلف حمل و نقل و عرف تجاری آمده است تنظیم کننده روابط بین ارسال کننده و متصدی حمل و نقل و مرسل الیه و گیرندگان کالا می باشد که با تعیین حدود و وظایف و مسئولیت های آنان نظم قانونی به این روابط بخشیده است.

تعریف و مبانی مسئولیت

مسئولیت مدنی عبارت است از الزام و تعهد قانونی شخص بر رفع ضرری که به دیگری وارد کرده است بنابراین در هر موردی که شخص ناچار از جبران خسارت دیگری در مقابل زیان دیده باشد مسئولیت مدنی وجود دارد.

مسئولیت متصدی حمل و نقل
حمل و نقل و توزیع کالا در داخل کشور در جهت تامین مواد اولیه، مستلزم نقل و انتقال محصولات در حجم زیاد می باشد و این امر بعهده مسئولیت متصدیان حمل و نقل است.

علما حقوق مسئولیت مدنی را به دو گروه مهم تقسیم کرده اند : 

  • مسئولیت قراردادی
  • مسئولیت خارج از قرارداد

مسئولیت ناشی از قرارداد

عبارت از مسئولیت شخصی است که بموجب قرارداد حاصل از عقود معین یا غیر معین تعهدی را پذیرفته باشد ولی بعلت عدم انجام تعهد یا تاخیر در انجام تعهد خسارتی به متعهد له وارد کند که در این صورت متعهد مکلف به جبران خسارت وارده می باشد.

مسئولیت خارج از قرارداد

عبارتی از مسئولیتی است که از قرارداد طرفین ناشی نمی شود و لازم نیست که قرارداد یا تعهدی برای به وجود آمدن مسئولیت وجود داشته باشد بلکه هرگاه شخصی به عمد یا به خطا ضرری به دیگری وارد آورد مسئول جبران آن خواهد بود.

مبنا و ماخذ این نوع از مسئولیت تخلف از تکالیف قانونی است که برای همه مردم در جامعه مقرر گردیده است.

برای تحقق مسئولیت قراردادی، وجود قرارداد و تخلف از تعهد و قرارداد و ورود خسارت ضروری است قرارداد باید قانونی باشد و در نتیجه، قرارداد غیر قانونی اثری در تحقق مسئولیت ندارد.

تخلف از قرارداد نیز ممکن است بعلت عدم انجام تعهد و یا تاخیر در اجرای آن باشد. در ورود خسارت نیز باید بین تخلف و خسارت رابطه سببیت وجود داشته باشد.

مهم ترین مبانی مسئولیت در فقه اسلام عبارتند از :

  • قاعده لاضرر
  • قاعده و اتلاف
  • قاعده تسبیت
  • قاعده ضمان غرور
  • قاعده ضمان ید
  • قاعده اقدام
  • قاعده ضمان تعدی و تفریط

قانون مدنی ایران که بیشتر از فقه اسلامی اقتباس شده است در ماده 221 مقرر می دارد :

«اگر کسی تعهد اقدام به امری را بکند… در صورت تخلف مسئول خسارت مقابل است مشروط بر اینکه جبران خسارت تصریح شده یا تعهد عرفا بمنزله تصریح باشد یا بر حسب قانون موجب ضمان باشد».

در سیستم حقوقی کشورهای جهان صنعتی درباره مسئولیت ناشی از قرارداد و الزامات خارج از قرارداد دو نظریه مهم علمی تجلی نموده است که عبارتند از :

  • نظریه تقصیر
  • نظریه خطر

مسئولیت متصدی حمل و نقل در مقررات د

نظریه تقصیر

بموجب این نظریه فاعل هنگامی مسئول خسارت ناشی از عمل خود می باشد که مرتکب تقصیری شده باشد و آن تقصیر هم علت ایجاد خسارت باشد و بعبارت دیگر اگر رفتار عامل موجب ورود زیان توام با خطا و تقصیر باشد به جبران خسارت وارده خواهد بود و الا از جبران خسارت معاف می شود.

برای تشخیص تقصیر باید عملی را که در اثر آن به دیگری خسارت وارد شده است با عمل اشخاص محتاط مقایسه کرد و چنانچه فاعل در انجام عمل خود رعایت احتیاطات لازم را کرده باشد مسئول خسارات وارده به غیر نخواهد بود و بنابراین مدعی خسارت باید ثابت کند که فاعل در عمل خود مرتکب خطا و تقصیر شده است و بر این مبنا تقصیر شرط ایجاد مسئولیت است.

تئوری تقصیر در مواد 1382 و 1383 قانون مدنی فرانسه نیز پذیرفته شده است.

ماده 1382

هرگونه عمل شخصی که موجب زیان دیگری شود در صورتی آن شخص ملزم به جبران خسارت وارده میگردد که ضرر در نتیجه تقصیر وی وارد شده باشد. 

 

ماده 1383

هر کس مسئول جبران زیانی است که بر اثر غفلت یا بی احتیاطی وی به دیگری وارد شده باشد.

نظریه خطر

در اواخر قرن 19 تحت تاثیر ژوسران حقوقدان معروف فرانسوی نظریه خطر یا ریسک به وجود آمد و دایره مسئولیت مدنی را توسعه داد، ملاک عمل در مسئولیت ناشی از خطر رابطه علیتی است که میان فعالیت شخص و خسارت زیان دیده وجود دارد در این فرضیه کسی که فعالیت او زیانی به دیگری رسانیده است مسئولیت دارد و هر کس باید خطرات فعالیت خود را بر عهده بگیرد.

بعبارت دیگر در این نظریه لازم نیست که زیان دیده برای مطالبه ضرر و زیان تقصیر فاعل را ثابت نماید بلکه کافی است که متضرر ثابت نماید که خسارت وارده ناشی از فعل طرف می شود و در نتیجه، تقصیر شرط مسئولیت فاعل محسوب نمی شود و هر کس که به دیگری خسارت وارد نموده است مکلف به جبران آن می باشد.

ماده 378 قانون تجارت

قرارداد حمل و نقل را تابع مقررات وکالت می داند جز در مواردی که استثناء شده باشد مطابق این ماده مسئولیت متصدی حمل و نقل همان مسئولیت امین است و امین هم در صورت تقصیر مسئول است و اثبات این امر نیز با مدعی و شاکی می باشد.

ماده 386 قانون تجارت

ولی مطابق ماده 386 قانون تجارت اگر مال التجاره تلف یا گم شود متصدی حمل و نقل مسئول آن خواهد بود.

مگر آنکه ثابت نماید که تلف یا گم شدن مربوط به جنس خود مال التجاره یا مستند به تقصیر ارسال کننده یا مرسل الیه یا ناشی از تعلیماتی بوده که یکی از آن ها داده اند و یا مربوط به حوادثی بوده که هیچ متصدی مواظبی نمی توانست از آن جلوگیری نماید. قراداد می تواند برای میزان خسارت، مبلغی کمتر یا زیادتر از قیمت کامل مال التجاره تعیین نماید.

همچنین بخوانید : ماده 386 قانون تجارت | مسئولیت متصدی حمل و نقل به جبران خسارت
ماده 386 قانون تجارت
 

ماده 388 قانون تجارت

متصدی حمل و نقل نسبت به حوادثی مسئول است که در مدت حمل و نقل واقع شده، اعم از اینکه خود مباشر بوده و یا دیگری از طرف او مامور این کار بوده است در این ماده متصدی حمل و نقل علاوه بر مسئولیت حوادث در مدت حمل و نقل، مسئول اعمال گماشته  و مامور خود نیز می باشد و در نتیجه متصدی حمل و نقل اعم از اینکه اقدام عمل مامور گماشته عمدی باشد یا سهوی، مسئول اعمال وی نیز در مقابل صاحب کالا یا ارسال کننده آن می باشدو در نهایت پس از پرداخت خسارت صاحب کالا می تواند به نماینده مامور خود مراجعه کند.

همچنین بخوانید : نظر قانون تجارت در حمل و نقل ایران | باب 8 قانون تجارت
قانون تجارت
 

معاملات بین المللی | پارت 2

 

همانطور که در پارت یک مقاله معاملات بین المللی به تعریف و بیان مشکلات این معاملات پرداختیم، در این مقاله به بررسی ادامه مشکلات معاملات بین المللی می پردازیم.

ضرورت ها و زمینه های معاملات بین المللی در مفهوم وسیع آن متعدد و گوناگون است.

اما مهم ترین مصداق معامله بین المللی عبارت است از خرید و فروش کالا یا خدمات که بین اشخاص حقیقی یا حقوقی تجاری منعقد می شود.

مشکلات معاملات بین المللی

همانطور که اشاره شد علاوه بر ویژگی های معاملات داخلی، معاملات بین المللی ویژگی ها و مشکلات خاص خود را نیز دارد.

  • زمان و فاصله
  • خطر ناشی از ارز خارجی

که این دو مورد در پارت یک به صورت کامل توضیح داده شده است.

همچنین بخوانید : معاملات بین المللی | پارت یک 

عرف و قوانین کشورهای خارجی

معاملات بین المللی

عدم آشنایی به عرف و رسوم تجارتی و قوانین کشورهای بیگانه موجب می شود که خریدار و فروشنده در یک معامله بین المللی در حالت بی اطمینانی و عدم قطعیت بسر ببرند.

چنین بی اعتمادی فقط پس از وجود رابطه تجارتی موفق مستمر و طولانی بین آنان ممکن است از بین برود.

یکی از روش های از بین بردن این مشکل استاندارد کردن جریانات و تشریفات معاملات بین المللی است.

همانطور که بعداً توضیح خواهیم داد یکی از نقش های اتاق تجارت بین المللی ( ICC ) تهیه مقررات یکنواخت و اعمال آن ها در معاملات بین المللی است.

زمانی که فروشندگان، خریداران و بانک ها توافق نمایند که از این قواعد تبعیت کنند عدم تفاهم و بی اطمینانی از بین می رود.

از کدهای استاندارد شده عملی ICC می توان به قواعد یکنواخت وصولی ها و عرف ها و رویه ها متحدالشکل اعتبارات اسنادی نام برد.

مقررات دولتی

مقررات دولتی درباره واردات و صادرات می تواند خطر جدی برای معاملات بین المللی ایجاد کند.

انواع آیین نامه ها و محدودیت هایی که در این زمینه ممکن است وجود داشته باشند عبارتند از :

  • آیین نامه های کنترلی ارزی
  • مجوز صادرات
  • مجوز واردات
  • ممنوعیت های تجارتی :
    1) ممکن است ورود برخی کالاها به خاطر رقابت با کالاهای داخلی ممنوع شود.
    2) ممکن است ورود کالاها از برخی کشورها به علل سیاسی ممنوع گردد.
    3) محدودیت های کمّی واردات import quotas ( یک کشور احتمال دارد با صدور آیین نامه از ورود کالا یا خدمتی ممانعت کند یا مقدار ورود برخی کالاها را محدود کند).
  • احتمال دارد که مقررات دولتی معطوف به مسائل ذیل باشد :
    1)در مورد استاندارد قانونی ایمنی، کیفیت و خصوصیت کالا.
    2) در مورد بسته بندی کالا.
    3) در مورد استاندارد های ایمنی و سلامت، بویژه در مورد معاملات مواد غذایی.
  • آیین نامه های دولتی ممکن است ناظر به مدارک مورد لزوم برای ترخیص گمرکی کالای وارداتی باشد که باید گفت تعداد این گونه مقررات بسیار زیاد است. طولانی بودن تشریفات گمرکی ممکن است عامل تعیین کننده ای در خلق مشکلات کلی بیشتری در مطول شدن زمان معاملات بین المللی گردد. 
  • ممکن است از سوی دولت مالیات بر واردات یا مالیات های دیگری بر روی کالای وارداتی بسته شود.

مقررات مربوط به کنترل ارزی

معاملات بین المللی

سیستم کنترل ارزی، سیستمی است که نوسانات قیمت ارز در داخل کشور را کنترل می کند.

این مقررات معمولاً به مقیاس های غیر معمولی که دولت در دفاع از پول رایج کشور اتخاذ می کند ارجاع داده می شود.

همچنین بخوانید : شیوه های پرداخت در معاملات بین المللی

عموماً یک دولت این مقررات را به اشکال ذیل اعمال می کند :

  • مقرراتی که از تجار یا شرکت هایی که ارز خارجی جهت خرید یا فروش دریافت می کنند می خواهد که ارز حاصله را به دولت تحویل دهند.
  • مقرراتی که عرضه ارز خارجی را به اشخاصی که قصد پرداخت وجه کالا یا خدمتی در قالب ارز خارجی دارند مشخص و تعیین می کند.

افرادی که می خواهند معامله بین المللی کنند با توجه به این مقررات باید به دو نکته توجه کنند.

اولاً : باید در مورد محدودیت هایی که در کشور محل معامله وجود دارد تفحص و بررسی نمایند تا در صورت صلاحدید به معامله آگاهانه و کم خطر اقدام کنند.

ثانیاً : اگر اینگونه اشخاص با بررسی و تفحصی که به عمل می آورند هیچ گونه محدودیتی را در کشور متبوع طرف معامله مشاهده ننمودند، باز هم باید بررسی کنند که آیا خطر اعلام محدودیت در آینده نزدیک بر روی ورود کالا یا صدور آن از سوی دولت وجود دارد یا خیر؟

خطر اعمال حاکمیت

این خطر از سوی یک حکومت زمانی متوجه تاجر خارجی می گردد که :

  1. دولت به یک کشور دیگر مقروض باشد.
  2. دولت به یک عرضه کننده خارجی ( تبعه خارجی ) مقروض باشد.
  3. دولت قرض شخص ثالثی را تضمین کرده باشد.

که در حالت های فوق دولت یا شخص ثالث ممکن است از بازپرداخت کردن وام یا قرض خود استنکاف کند و ادعای مصونیت در قبال اجرای قانون علیه خودش را بنماید. در هر صورت وام دهنده یا صادرکننده خارجی فاقد هرگونه قدرتی برای پیگیری طلب خود است، زیرا از طرح دعوی وی در دادگاه های کشور مزبور جلوگیری خواهد شد.

خطر حاصله از موقعیت خاص یک کشور

این خطر وقتی عارض می گردد که خریدار داخلی کلیه قدم هایی که باید در پرداخت وجه کالای خریداری شده بردارد، برداشته و تمام مراحل مربوط به انجام مقررات صادرات و واردات را انجام داده، و رعایت کنترل ارزی را کرده باشد، لکن وقتی که نیاز به ارز خارجی دارد مقامات دولتی یا از پرداخت آن خودداری کنند یا اصولاً به علت وضعیت بد اقتصادی از پرداخت آن عاجز باشند.

با توجه به خطراتی که فوقاً به آن ها اشاره شده ممکن است این سوال در ذهن خطور کند که چرا اصولاً معاملات بین المللی باید صورت گیرند.

معاملات بین المللی

جواب این سوال بسیار روشن است.

زیرا مواقعی است که در یک کشور مشتری کافی برای کالایی که به طور انبوه تولیده شده است وجود ندارد و به دلیل عدم کفایت تقاضا، تجارت آن کالا ممکن است سود آور نباشد، لذا کالا باید صادر شود تا تولیدکنندگان و عرضه کنندگان آن بتوانند روی پای خود بایستند.

همچنین مواقعی است که نیاز به مواد خام برای تهیه کالایی بخاطر این که مواد خام در کشور تولیدکننده وجود ندارد، لذا تولیدکننده داخلی مجبور است به وارد نمودن آن مواد مبادرت کند.

مضافاً اینکه اصولاً ممکن است کالای خوبی در داخل کشور تولید نشود یا اگر تولید شود به علت بالا بودن تقاضا نیاز باشد آن را از کشور دیگری وارد کرد.

قرارداد بیع بین المللی کالا

 

قرارداد بیع بین المللی کالا با عطف نظر به کنوانسیون بیع بین المللی کالا 1980

مقدمه قرارداد بیع

تعریف مورد قبولی از قرارداد وجود ندارد. عده ای سعی کرده اند با ارائه تعاریف مبهم و کلی از عهده این مهم برآیند که متاسفانه موفق نبوده اند.

در انگلستان پولاک “pollock” قرارداد را اینگونه تعریف می کند :عقد یک دسته از وعده ها و قول هایی است که قانون آن را به اجرا درخواهد آورد.

براساس این تعریف قرارداد قولی است که دارای نتایج حقوقی است که به وسیله قانون به اجرا در می آید لکن به تعریف ارائه شده توسط پولاک این انتقاد وارد است که دادگاه ها بسیار به ندرت یک قرارداد را به اجرا در می آورند و طرفین قرارداد را مجبور نمی کنند که قول یا توافق خود را به اجرا در آورند، و لذا به تعیین خسارت عدم اجرای تعهدات قراردادی متوسل می شوند.

در حقوق آمریکا قرارداد به صورت قولی که ممکن است در شکل خسارت به سیله قانون به اجرا در آید، یا ممکن است به طریق یاجرای آن به عنوان یک تکلیف تلقی گردد، تعریف شده است.

انسون ( Anson ) در کتاب حقوق قراردادهای خود قرارداد را یک توافق الزام آور حقوقی می داند که بین دو یا چند نفر بسته می شود که براساس آن حقوقی به یک طرف داده می شود و تکالیفی بر عهده طرف دیگر گذاشته می شود.

این تعریف انسون با ماده 183 قانون مدنی ما در تعریف عقد نزدیک است در ماده 183 قانون مدنی ملحوظ است: ” عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آن ها باشد.”

البته باید اشاره کرد که قرارداد های بین المللی اصولاً عقود معوض می باشند. لذا تعریف ارائه شده در ماده 183 قانون مدنی ایران راه گشایی در این زمینه محسوب نمی شود.

همچنین بخوانید : شیوه های پرداخت در معاملات بین المللی 

شیوه های پرداخت در معاملات بین المل

قرارداد بیع بین المللی کالا

در ماده 338 قانون مدنی ” بیع “ این گونه تعریف شده است : ” بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم “ به موجب ماده 339 در بیع باید ایجاب و قبول از سوی بایع و مشتری صورت گیرد و آنان بر مبیع و قیمت توافق کرده باشند.

تعریفی که در ماده 338 از بیع داده شده است بسیار کلی است و نه تنها شامل خرید و فروش اشیا منقول و کالاها می گردد بلکه املاک را نیز در برمیگیرد. این در حالی است که در قرارداد های بیع بین المللی، موضوع معامله اصولاً کالا می باشد. جهت ارائه تعریف کاملتری از بیع کالا می توان به بند یک ماده 2 قانون بیع کالای انگلستان رجوع کرد :

یک قرارداد فروش عقدی است که به وسیله آن فروشنده مالی که به صورت کالا است به خریدار انتقال می دهد یا توافق به انتقال آن به وی می کند تا در مقابل عوضی که پول است به عنوان قیمت کالا دریافت کند.

از دیدگاه خریدار هدف حقوقی در قرارداد فروش کالا تحصیل مالکیت کالا می باشد و در نظر فروشنده هدف از آن دریافت قیمت است. همچنین بند 1 ماده 61 این قانون ” قرارداد فروش “ را شامل توافق بر فروش علاوه بر فروش می داند و خود ” فروش “ را شامل مذاکره و فروش علاوه بر فروش و تحویل می کند.

” کالا “ در این قانون کلیه اسباب و اثاثیه خصوصی غیر از کار و پول را در بر میگیرد. بنابراین تعریف، زمین کالا محسوب نمی شود.

همانگونه که ” خدمات “ نیز کالا تلقی نمی شوند. در زمینه خدمات باید به قانون تهیه کالا و خدمات مصوب 1982 میلادی رجوع کرد.

اما درباره تعریفی که از قرارداد بیع بین المللی کالا میتوان بدست داد باید گفت براساس کنوانسیون بیع بین المللی کالا بیع زمانی جنبه بین المللی به خود می گیرد که محل تجارت طرفین قرارداد در کشورهای مختلف باشد لذا دیگر تفاوت نمی کند که کالا از کشوری به کشور دیگر حمل شده یا نشده باشد.

براین اساس چنانچه یک تاجر ایرانی قراردادی با یک تاجر آلمان یجهت خرید ماشین آلات یک کارخانه منعقد کند، لکن این ماشین آلات در حال انعقاد عقد در ایران باشند قرارداد بیع بین المللی محسوب می گردد.

همچنین بخوانید :  معاملات بین المللی 

بیان کلی از ارکان اساسی قرارداد بیع بین المللی

ارکان متشکله یک قرارداد بیع بین المللی عبارتند از :

الف) توافق : ایجاب و قبول Agreement : offer and acceptance

ب) طرفین صلاحیتدار Competent parties

ج) رضا و ورود آزادانه در معمله Free Consent ( consensus ad idem)

د) وجود عوض و معوض Legal Consideration

هـ) موضوع قرارداد Subject matter

و) رعایت تشریفات حقوقی Compliance with the legal formalities

توافق

هر توافقی که توسط قانون قابل اجراست یک قرارداد الزام آور را ایجاد می کند. براساس ماده 10 قانون مدنی ایران علاوه بر عقد بیع ( که عقدی لازم و الزام آور است و برای بایع و مشتری حقوق و تکالیف ایجاد می کند)، قرارداد های خصوصی که مخالف صریح قانون نباشد معتبر و قابل اجراست.

توافق به مفهوم ارتباطی است که قصد طرفین را برای ایجاد رابطه حقوقی به یکدیگر انتقال می دهد.

قرارداد بیع بین المللی کالا
قرارداد بیع بین المللی کالا

ایجاب و قبول دو عنصر اساسی توافق هستند. در یک توافق الزام آور نه تنها باید ایجاب و قول روشن و معین باشد بلکه قبولی باید مطابق با روشی که در ایجاب آمده است صورت بپذیرد و به ایجاب دهنده اعلام گردد. قصد طرفین باید ایجاد رابطه حقوقی بین طرفین باشد.

توافق نیز باید طوری باشد که شروط آن روشن و معین باشد و نه آنگونه که یکی از طرفین اشتباه اساسی کند یا انجام امر توافق شده غیر ممکن باشد.

طرفین صلاحیتدار

برای معتبر بودن یک قرارداد باید حداقل دو طرف وجود داشته باشد. یک شخص نمی تواند با خودش وارد معامله شود مگر اینکه دارای شخصیت متفاوت باشد. طرفین قرارداد باید دارای اهلیت باشند یعنی صلاحیت ورود در معامله را داشته باشند، به عبارت دیگر صغیر، مجنون، سفیه نباشد یا از سوی قانون ممنوع المعامله نباشند.

در مورد شرکت ها که دارای شخصیت حقوقی هستند اهلیت عبارت است از اینکه معامله از حیث موضوع شرکت و اساسنامه آن مجاز باشد، مدیران اختیار لازم داشته باشند یا اگر تشریفات خاصی لازم است یا مجوزهایی باید از هئیت مدیره یا مجمع عمومی اخذ کنند، تحصیل شده باشند.

قرارداد بیع بین المللی کالا همواره آپدیت می شود.

شیوه های پرداخت در معاملات بین المللی

 

در این مقاله با روش های متفاوت پرداخت در معاملات بین المللی قیمت کالاهایی که یک خریدار خارجی از کشور دیگری به غیر از کشور متبوعش خریداری کرده است و در همین زمینه ترتیبات مالی را که بین بانک ها برای چنین پرداخت هایی وجود دارد متذکر می شویم.

پرداخت در معاملات بین المللی

وقتی صادرکننده‌ای کالاهایی را به یک مشتری در کشور خارجی می فروشد انتظار دارد که قیمت آن به وی پرداخت گردد و چنانچه این پرداخت هرچه سریعتر صورت گیرد برای وی ایده آل خواهد بود.

بر همین مبنا روش های گوناگونی بین خریدار و فروشنده‌ای که در دو کشور متفاوت زندگی می کنند رایج گردید. اما همانطور که قبلاً اشاره شد در معاملات بین المللی خطرات ذیل وجود دارد :

1) زمان و بعد مسافت

اینکه اگر خریدار قیمت کالا را تا زمان وصول کالا پرداخت نکند فروشنده باید برای مدت طولانی صبر کند. البته می شود که خریدار قیمت کالا را زودتر پرداخت کند لکن باید مطمئن شود که مال و کالا از حیث حقوقی به وی تعلق پیدا کرده است.

2) اقدامات دولت

ممکن است توسط دولتی صادرات و واردات محدود شود. به عبارت دیگر دولت روی برخی واردات ممکن است محدودیت بگذارد و صادرکننده را از تحویل کالا به خریدار ممنوع کند یا مبادرت به وضع مقررات کنترل ارز کند.

3) فقدان اشنایی نسبت به حقوق – عادات و رسوم

4) شناور بودن نرخ تبدیل ارز خارجی

بنابراین روش هایی که در زمینه پرداخت در نظر گرفته می شود باید با توجه به خطرات موصوف باشد.

در حال حاضر این روش ها عبارتند از :

  1. پرداخت قیمت کالا از پیش payment in advance
  2. پرداخت روی حساب باز payment on open acount
  3. وصول اسنادی documentry collection
  4. اعتبارات اسنادی  documentry credits

علاوه بر اینها صادرکننده می تواند از بانک خود اعتبار مالی برای معاملات صادرات اخذ کند.

به عبارت دیگر از بانک خود وام بگیرد. این وام پشتوانه ای برای صادرکننده ایجاد می کند که فاصله بین تاریخ ارسال کالا و تاریخ پرداخت قیمت آن را پل بزند.

اعتبار مالی صادراتی یک موضوع جداست، لکن حتی اگر این امر صورت گیرد باز هم خریدار باید توسط یکی از متدهای فوق مبادرت به پرداخت کند.

قبل از اینکه به تشریح این روش ها بپردازیم باید در مورد دو واژه اسناد حمل و نقل دریایی shipping documents و اسناد نقل و انتقال  transport documents توضیح بدهیم.

اسناد حمل و نقل دریایی

اسنادی که صادرکننده کالا به بانک خود در کشور صدور کالا به منظور دریافت قیمت آن تحویل می دهد اسناد حمل و نقل می نامند.

بانک مزبور اسناد را به شعبه یا نماینده خود در کشوری که کالا وارد آن می شود می فرستد تا پس از وصول قیمت اقدام به تحویل آن ها به واردکننده نماید. وقتی که واردکننده اسناد مذکور را در ید خود داشته باشد می تواند مدعی مالکیت روی کالا به هنگام ورود در بندر مقصد شود.

این اسناد معمولا عبارتند از صورتحساب “invoice” ، یادداشت های مربوط به بیمه دریایی که کالا را تحت پوشش قرار می دهد و گواهینامه بیمه و بیمه نامه و همچنین بارنامه bill of lading در صورتی که بار به وسیله کشتی ارسال شود.

بانامه
 

بارنامه به ویژه از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که :

اولاً : رسید محسوب می شود.

بدین مفهوم که بارنامه رسیدی است که توسط صاحب کشتی صادر می شود که کالا را جهت بارگیری در کشتی خود قبول کرده است.

ثانیاً : تعهدی را در بر دارد.

یعنی صاحب کشتی در بارنامه به عهده می گیرد که کالا را یک مقصد خاص با همان شرایطی که دریافت کرده تحویل دهد.

ثالثاً : سند مالکیت است.

به این مفهوم که فقط دارنده بارنامه معمولاً می تواند بر روی کالای حمل شده علیه شرکت حمل و نقل ادعا داشته باشد.

بنابراین یک بارنامه یک سند مالکیت  document of title است و دارنده آن صاحب حق بر روی کالا محسوب می شود.

اسناد نقل و انتقال

این گونه اسناد در رابطه با حمل و نقل کالا از یک کشور به کشور دیگر مورد استفاده قرار می گیرند.

اسناد نقل و انتقال نشانگر بارگیری کالا روی عرشه، تخلیه و یا تحویل آن به متصدی حمل و نقل می باشند.

کاربرد این اسناد این است که دلیلی بر وجود قرارداد حمل و نقل و یا گواهی بر رسید کالا ( توسط متصدی حمل و نقل ) می باشند.

در برخی موارد ممکن است دلیل بر مالکیت کالا نیز محسوب گردند. زمانی که کالایی نه از راه دریا، بلکه از راه هوایی، جاده و راه آهن ارسال می شود، دیگر بارنامه دریایی نداریم. در عوض اسناد دیگر حمل و نقل وجود دارد مانند بارنامه هوایی.

معاملات بین المللی
 

لکن این گونه اسناد دیگر سند مالکیت کالا محسوب نمی شوند، بلکه نیاز به گذراندن برخی تشریفات و انجام پاره ای اقدامات دارد.

با وجود این باید توجه داشت انتقال عنوان حقوقی بر یک کالا از سوی صادرکننده به خریدار خارجی توسط اسناد صورت می گیرد، بدون توجه به اینکه کالا در حال حاضر در ید خریدار هست یا خیر.

این نکته مهمی است که در بررسی روش های مختلف پرداخت در معاملات بین المللی باید به آن توجه کرد.

پرداخت قیمت کالا از پیش ( پرداخت نقدی به همراه سفارش جنس )

چنانچه زمینه‌ای برای یک صادرکننده فراهم باشد ممکن است اصرار کند که خریدار قیمت سفارشی را که می دهد نقداً پرداخت کند.

در این حالت صادرکننده در موقعیت مطمئن و امنی قرار میگیرد، چرا که قبل از ارسال کالا قیمت آن را دریافت کرده است.

پرداخت از پیش همچنین این مفهوم را نیز در بردارد که صادرکننده دیگر لازم نیست اعتبار برای خریدار در قبال پولی که می پردازد تامین کند یا جهت فروش کالا تامین اعتبار نماید ( یعنی وام اخذ کند).

آنچه که در این گونه پرداخت آشکار است خطری است که خریدار خارجی با آن مواجه می گردد.

بدین صورت که چنانچه صادرکننده عملاً مبادرت به صدور کالا نکند یا چنانچه کالای ارسال شده بر طبق شرایط قرارداد نباشد خریدار در معرض خطر بزرگی قرار می گیرد. به عبارت دیگر خریدار بهای کالایی را می پردازد که هنوز در ملکیت او درنیامده است.

شرایط روش پرداخت از پیش

  1. خریدار باید اعتماد کامل به فروشنده داشته باشد.
  2. مقررات مربوط به کنترل ارز اجازه صد در صد پرداخت از پیش را داده باشد.
  3. خریدار و فروشنده باید از بابت اینکه ممکن است دولت محدودیت هایی بر صادرات و واردات بگذارد خیالشان راحت باشد.
  4. خریدار باید آنقدر قدرت مالی داشته باشد تا بتواند از پیش کل قیمت کالا را پرداخت کند.
  5. قیمت و مخارج کالایی که در کشور خریدار وارد می شود در مقایسه با حجم معاملات دیگر خریدار باید در درجه پایینی قرار گیرد به طوری که پرداخت از پیش برای وی خطر کمی در برداشته باشد. البته پیش پرداخت کردن درصدی از کل قیمت کالا به عنوان تضمین قبل از دریافت امری رایج است.

پرداخت قیمت از پیش به طرق ذیل صورت می گیرد :

  1. چک
  2. حواله بانکی
  3. انتقال پستی
  4. انتقال تلگرافی
  5. پیام سویفت
  6. دستور پولی بین المللی

البته ممکن است پیش پرداخت در قبال پرداخت در زمان بارگیری کالا باشدکه در این صورت نیز فروشنده همان امنیت را با دریافت قیمت کالا در زمان حمل آن بدست می آورد.

پرداخت روی حساب باز

در این گونه پرداخت توافقی بین صادرکننده و خریدار صورت می گیرد که :

  1. صادرکننده، کالا را همراه با سند حمل و بارگیری برای خریدار می فرستد. بنابراین صادرکننده کنترل خود را بر روی کالا و همچنین مالکیت خود را با ارسال کردن اسناد از دست می دهد. خریدار توافق می کند که قیمت کالا را در آینده در تاریخی که قبلاً روی آن توافق شده پرداخت کند.
  2. در همین خلال خریدار می تواند کالا را به شخص دیگر انتقال دهد که معمولاً امری رایج در معاملات است. بنابراین معامله حساب باز عبارت از فروش کالا بر روی اعتبار ( خریدار ) است، بدون آنکه تامین خاصی اخذ شود که خریدار در تاریخ توافق شده قرض خود را بپردازد.

    در مقام تعارض با روش پرداخت قیمت از پیش، معامله حساب باز کمترین تامین را به صادرکننده می دهد. لذا لازم است که وی به خریدار اعتماد و اطمینان کامل داشته باشد.

    در صورتی که شرایط ذیل موجود باشد این روش یکی از روش های رایج پرداخت است :

    1) رابطه تجارتی طولانی بین خریدار و فروشنده وجود داشته باشد.

    2) معامله بین دو کشور خریدار و فروشنده خالی از محدودیت های دولتی باشد، مثلاً بیشتر معاملات بین انگلیس با کشور های EEC براساس روش حساب باز است.

 

 

وسایل پرداخت در معاملات حساب باز عبارتند از :

  1. چک
  2. حواله بانکی
  3. انتقال پستی
  4. انتقال تلگرافی
  5. پیام سویفت SWIFT

شیوه وصول خالص و وصول اسنادی

یکی از روش های پرداخت بهای کالا در معاملات بین المللی استفاده از برات یا سفته است.

Collection یا وصول در اینجا به تشریفاتی که برای پرداخت برات، سفته، چک یا حواله بانکی و … وجود دارد اطلاق می شود. اما برات یا سفته مهمترین اسناد مالی هستند که در رسید های اسنادی وجود دارند.

پرداخت در معاملات بین المللی
سفته یا برات

اعتبار اسنادی

گرچه پرداخت به وسیله برات خطر عدم پرداخت را به نفع فروشنده پایین می آورد اما از آن مهمتر و روش محکمتر و امن تر وقتی است که برات با اعتبار اسنادی ” L/C) letter of credit) ” همراه شود.

کانتینر و مزایای حمل با آن

 

حمل کالای کانتینری با کشتی بعد از جنگ جهانی دوم و از سال 1950 که مصادف با توسعه و حجم فرآیند مبادلات بین المللی بود اتفاق افتاد و با گذشت دوازده سال یعنی در سال 1962 حجم مبادلات و ترافیک از سال 1966 در ایالات متحده آمریکا بوده است. در حال حاضر حدود یک سوم کالاها با کانتینر حمل می گردد.

45 درصد از کل کانتینرهای جهان توسط کشور چین ساخته می شود. در اروپا، کشور ایتالیا بزرگترین کانتینر ساز جهان است.

پنج بندر اول کانتینری جهان در جنوب شرقی آسیا قرار دارند که به ترتیب عبارتند از بندر هنگ کنگ، بندر سنگاپور، بندر پوسان، بندر کائوسیانگ و بندر شانگهای که 80% کل ترانزیت ها از این بنادر انجام می گیرد.

تعریف کانتینر

کانتینر عبارتست از محفظه ای که به منظور حمل و نقل یکپارچه کالا در سیستم حمل و نقل به کار می رود. به تعبیر دیگر عبارت است از نوعی بسته بندی کالا.

حمل کانتینری

این نوع بسته بندی تنها وسیله ای است که امکان حمل ” ترانس شیپمنت ” را در سیستم حمل مرکب یا سراسری فراهم یا تسهیل می کند.

کانتینر جعبه ای است فلزی و مکعب مستطیل شکل که در آن کالاهای مختلف به صورت بسته بندی شده در کارتن و یا فله بارگیری شده و به طور دربست و در صورت لزوم پلمپ شده در اختیار حمل کننده قرار می گیرد. از امتیازات استفاده برای تاجر، برخورداری از بسته بندی سبک و ارزان و برای حمل کننده کاهش ضایعات و همچنین تسریع در تخلیه و بارگیری است.

به واحد شمارش کانتینر T.E.U ( Tewenty Free Equivelant Unit ) یا واحد بار گفته می شود.

این محفظه دارای ابعاد استاندارد است، کاهش میزان خسارت وارده به کالا، شکستگی، پارگی، سائیدگی، فاسد شدن مواد غذایی و سرقت و اطمینان در جریان تحویل کالا از جمله عوامل و مسائلی است که واردکنندگان و صادرگنندگان کالا برای آن اهمیت زیادی قائل هستند.

امروزه اکثر کشورهای پیشرفته نقل و انتقال کالا را با استفاده از کانتینر انجام می دهند. این محفظه اندازه های مختلف دارد و به صورت 20، 30، 40 و 60 فوتی ساخته می شود.

کانتینر

انواع مختلف آن عبارتند از :

  • فلزی
  • روباز
  • مخزن دار
  • فله ای
  • پلاستیکی
  • یخچالی

در مقاله‌ی بعدی به صورت جامع با این موارد آشنا می شوید.

جنس کانتینرها از فولاد، آلومینیوم و نوعی تخته سه لا با روکش فایبرگلاس است. کانتینر آلومینیومی، جدیدترین نوعی است که در سال های اخیر ساخته شده و از لحاظ دوام و سبکی وزن بسیار به صرفه و مناسب است.

محفظه‌های یخچال دار نیز به صورت دو جداره ساخته می شوند که همین امر باعث ثابت نگه داشتن درجه حرارت داخل کانتینر و در نتیجه عدم فساد محمولات و مواد غذایی می شود.

مزایا

کانتینر

  1. امکان حمل و نقل مرکب و یا چند وجهی و همچنین Door To Door را مهیا کرده و محموله از مبدا تا مقصد در یک محفظه توسط چند روش حمل می گردد.
  2. استفاده از تمام ظرفیت وسیله نقلیه بخصوص در روش حمل دریایی که باعث استفاده کامل از ظرفیت کشتی ها می شود.
  3. کاهش زمان وسیله حمل به دلیل کاهش زمان تخلیه و بارگیری.
  4. صرفه جویی در هزینه های بسته بندی.
  5. ایمنی بیشتر برای کالا و کاهش صدمات وارده به کالا.
  6. کاهش هزینه های بیمه به دلیل محفوظ بودن بیشتر کالا در حمل.
  7. صرفه جویی در وقت و نیروی انسانی.
  8. کاهش کنترل های مرزی به دلیل اطمینان مامورین از دخل و تصرف کمتر بر کالا.

معایب

کانتینر

  1. عدم توازن همیشگی بین صادرات و واردات بین دو نقطه.
  2. استفاده برای کالاهای کمتر از ظرفیت مربوطه مقرون به صرفه نیست.
  3. نیاز به سرمایه گذاری سنگین از نظر ایجاد تجهیزات تخلیه و بارگیری و بندری دارد.

تناسب پالت با کانتینر

یکی از مشکلات عمده استفاده کنندگان از کانتینر، عدم تناسب بسته بندی های کالا با اندازه گیری و پالت است. در حقیقت استفاده کننده باید بسته های کالا را طوری در نظر بگیرد که با اندازه پالت تناسب داشته و پالت هم به نوبه خود با کانتینر مناسب باشد تا بتوان چند پالت را در محفظه چیده و فضای اضافی باقی نماند، لکن در عمل چنین نیست، زیرا اگرچه این دو هر کدام به اندازه استاندراد ساخته می شوند ولی تناسبی بین آن دو موجود ندارد.

مراحل گردش کار راننده ترانزیت بین المللی

 

هنگامی که راننده با وقوف کامل از مقررات، شرکت حمل و نقل ترانزیت بین المللی خود را انتخاب و انعقاد پیمان همکاری نموده برای راه اندازی وسیله نقلیه خود در جهت بارگیری کالای صادراتی یا وارداتی یا محموله ترانزیت میبایست شخصاً و در مواردی نماینده شرکت متبوعه وی به ادارات ذیربط مراجعه نماید.

در این مقاله شما با چگونگی تهیه مدارکی که لازم دارید با رعایت اولویت مراجعه به سازمان های ذیربط آشنا می شوید.

گذرنامه و دفترچه خروج

اداره گذرنامه

اولین گام راننده برای امکان رفت و آمد به خارج از کشور اخذ گذرنامه است که باید از طریق شرکت متبوعه اش به اداره‌گذرنامه با توجه به مقرراتی که اداره مذکور وضع نموده معرفی شود.

شرکت حمل و نقل با معرفی شما به اداره گذرنامه و تایید مهر و امضا وی از طریق محاضر رسمی در حقیقت شما را بعنوان یک راننده واجد شرایط و اطمینان از اینکه دارای عدم سوءپیشینه هستید معرفی و ضامن شما در اداره‌گذرنامه نیروی انتظامی ج.ا.ا می شود تا بتوانید از تسهیلات گذرنامه ترانزیتی و دفترچه‌ خروج که به نوبه خود مزایای آن بیان خواهد شد، استفاده نمایید.

مقررات اداره‌گذرنامه در اخذ آن

الف) اداره گذرنامه نیروی انتظامی در تهران و هر یک از مراکز استان دایر می باشد و هر کدام از رانندگان میتوانند با توجه به محل اقامتشان با داشتن معرفی نامه شرکت حمل و نقل متبوعه خود به اداره‌گذرنامه مراجعه نمایند.

تبصره

هرچند که در پی معرفی شرکت حمل و نقل متبوعه خود به اداره گذرنامه مراجعه مینمایند اما باید بدانید صدور گذرنامه و تشخیص صلاحیت راننده برای سفر ترانزیتی به خارج از وظایف اداره‌گذرنامه می باشد.

ب) پس از تایید صلاحیت راننده، اداره گذرنامه اقدام به صدور :

  1. گذرنامه ( پاسپورت )
  2. دفترچه خروج به نام راننده مینماید.

اکنون شما گذرنامه و دفترچه خروج را از اداره‌گذرنامه دریافت داشته اید.

گذرنامه ترانزیت بین المللی تسهیلاتی ایجاد مینماید :

ترانزیت بین المللی

  • گذرنامه‌ای که برای یک مسافر ایرانی صادر میگردد علاوه بر درج کلیه مشخصات شناسنامه‌ای وی، ممهور به مهر سبز خروجی اداره گذرنامه است که دارنده آن مجاز به خروج از کشور به دفعات می باشد.
  • رانندگان خطوط ترانزیت به موجب قانون با در دست داشتن دفترچه خروج از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف هستند. بنابراین گذرنامه رانندگان ممهور به مهر خروج سبز نبوده و به جای آن دفترچه خروج که فقط مخصوص رانندگان می باشد توسط اداره گذرنامه صادر و مهر سبز در آن زده می شود.
  • در صورتیکه راننده خط ترانزیت مصمم باشد بدون کامیون به خارج از کشور مسافرت نماید، میبایستی به اداره‌گذرنامه مراجعه و درخواست خود را با تنظیم فرم ها مربوطه به مامورین اداره‌ گذرنامه تسلیم نمایند. در این صورت دفترچه خروج راننده به وسیله اداره عوارض گذرنامه تحویل گرفته می شود و مهر سبز در پاسپورت وی زده می شود و پس از پرداخت عوارض خروج راننده میتواند مانند یک سفر معمولی کشور را ترک نماید.

تسهیلاتی که با صدور دفترچه خروج در اختیار راننده قرار میگیرد :

  1. دفترچه‌خروج فقط برای رانندگان خطوط ترانزیتی زمینی صادر میگردد. این دفترچه مخصوص رانندگان میباشد و هم زمان با تحویل گذرنامه به آنها ارائه میگردد.
    این دفترچه برای کنترل ورود و خروج راننده از کشور تنظیم شده بدین معنی که مهر و تاریخ و خروج رانندگان به جای آنکه در گذرنامه آنان درج شود در این دفترچه ثبت میگردد و فقط در کشور مورد نیاز میباشد و خارج از مرزهای کشور مورد مصرف ندارد.
  2. در صورتیکه با معرفی شرکت حمل و نقل یک کامیون دارای دو راننده و یا راننده همراه عازم سفر شوند، برای هر نفر از آنها یک گذرنامه صادر میگردد و هر دو نفر با همان کامیونی که از کشور خارج می گردند، میبایستی به کشور بازگردند و چنانچه راننده و یا کمک راننده به هر دلیلی با همان کامیون به کشور وارد نشوند، دفترچه خروج راننده‌ای که کامیون را به کشور وارد نموده به وسیله مامورین گذرنامه پاسگاه مرزی ضبط و اداره‌گذرنامه محل صدور ارسال میگردد.

صدور پروانه خروج موقت کامیون ( کاپوتاژ ) توسط گمرک

اکنون، گذرنامه و دفترچه خروج راننده آماده و مجوز خروج خود را از کشور اخذ نموده است.

چون راننده مصمم است با کامیون خود از کشور خارج شود باید برای خروج کامیون مجوزهای دیگری را دریافت کند. هرچند که کامیون در مالکیت راننده است ولی این مالکیت فقط در محدوده مرز های داخل کشور میباشد. به دلیل اینکه برای خرید این وسیله از کشور ارز خارج گردیده که متعلق به بیت المال است، بنابراین راننده نمی تواند بدون سپردن ودیعه معادل ارزش روز، کامیون خود را از کشور خارج نماید. پس در این مرحله، نیاز به دریافت پروانه خروج موقت برای کامیون که اصطلاحاً  “ کاپوتاژ “ نامیده می شود، دارد و برای دریافت آن باید به ادارات گمرک در تهران و یا شهرستان ها، که جهت صدور پروانه خروج موقت تعیین شده‌اند مراجعه کند.

مدارک مورد نیاز جهت صدور پروانه خروج موقت

  1.  تعهد شرکت حمل و نقلی که راننده در آن مشغول کار گردیده به اداره گمرک.

  2.  اصل سند مالکیت کامیون

  3.  دفترچه مالکیت کامیون

  4. کارت مشخصات کامیون

  5. گمرک مربوطه اصل سند مالکیت کامیون و نامه تعهد شرکت حمل و نقل را در پرونده ای ضبط و اصل دفترچه مالکیت کامیون و کارت مشخصات کامیون را پس از گرفتن فتوکپی و الصاق آن به پروانه خروج موقت صادره، به مالک کامیون عودت میدهد.
  6. در صورتی که مالک کامیون شخصاً نخواهد کامیون را عهده دار باشد و مصمم باشد کامیون را بوسیله یک راننده دیگر به خارج از کشور اعزام نماید، در این شرایط میبایستی وکالتنامه محضری به نام راننده خود تنظیم و امضا نموده که در این صورت علاوه بر اسناد فوق اصل وکالتنامه توسط گمرک مربوطه اخذ و یک برگ فتوکپی آن نیز به پروانه خروجی موقت نام شخصی که می خواهد با کامیون به خارج از کشور مسافرت نماید درج می گردد.
  7. رانندگان برای حفظ پروانه خروج موقت میبایست نهایت دقت را به عمل آورند زیرا مفقود شدن آن موجب پرداخت خسارت و صدور محدد آن زمان طولانی را در خواهد داشت. مدت اعتبار این پروانه یکسال است و در هر بار خروج و ورود از و یا به کشور بوسیله مامورین گمرکی مرزی مطالبه و تاریخ ورود و خروج وسیله نقلیه در ظهر پروانه قید می گردد.
  8. اکنون که پروانه خروج موقت یا به اصطلاح کاپوتاژ را از اداره گمرک اخذ نموده اید، به منظور امکان تردد وسیله حمل کاپوتاژ شده در خارج از کشور راننده میبایست مبادرت به دریافت مدارک ذیل نماید :
  • گواهینامه بین المللی مالکیت وسیله نقلیه، دفترچه ای است حاوی مشخصات وسیله حمل و تناژ آن، که به نام دارنده وسیله حمل صادر می شود.
  • گواهینامه رانندگی بین المللی که حاوی مشخصات راننده می باشد.
  • پلاک ترانزیت که در حقیت کد شناسایی بین المللی وسیله حمل ترانزیت میباشند.