نویسنده: mahsa abbasnezhad

 

گمرک جمهوری اسلامی ایران و تعاریف قوانین مرتبط با ترانزیت و حمل و نقل بین المللی

اجرا و نظارت بر عملکرد صحیح قوانین و آیین نامه های مربوطه را، گ.م.ر.ک جمهوری اسلامی ایران برعهده دارد که ذیلاً مهم ترین موارد آن تعریف می گردد.

1) قانون گ.م.ر.ک

عبارت است از مجموع مقررات و قوانین و آیین نامه های مربوط به واردات و صادرت و ترانزیت که اعمال و اجرای آن به عهده گمرک محول شده است.

2) کاپوتاژ

کاپوتاژ عبارت است از حمل کالا از یک نقطه به نقطه دیگر کشور از راه دریایی یا رودخانه های مرزی.

اصطلاحاً پروانه خروج موقت وسیله نقلیه از کشور توسط گمرک نیز کاپوتاژ نامیده می شود و در حال حاضر پروانه مذکور برای کامیون ها یک ساله و در تهران توسط گمرک جنوب و در شهرستان ها توسط گمرکات مجاز صادر می شود.

3) ترانزیت

انتقال کالای گمرک نشده از یک گ.م.ر.ک به دیگری که به صورت ترانزیت اداری و شخصی انجام می پذیرد.

4) کالای صادراتی و کالای ترانزیتی ( گذربر )

کالای صادراتی به کالایی اتلاق می شود که اصلیت آن ایرانی بوده و پس از انجام تشریفات گمرکی برای صدور به خارج از کشور اظهارنامه کالای صادراتی برای آن صادر شود.

کالای ترانزیتی به کالایی اتلاق می شود که از کشور دیگر وارد ایران و با جابجایی وسیله حمل به مقصد کشور دیگری حمل می شود و برای آن کالا پس از انجام تشریفات گمرکی پروانه ترانزیت صادر می شود. ضمناً کالای ترانزیتی یا گذربر از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف است.

تبصره

حمل کالای ترانزیتی نقش بسزایی در ایجاد منابع ارزی کشورمان دارد.

در لینک مربوطه می توانید اطلاعات عمومی در حمل و نقل را مطالعه کنید و برامون کامنت بذارید.

اطلاعات عمومی حمل و نقل بین المللی

5) تعهد ترانزیت

سندی است که توسط گمرک تنظیم می شود و به موجب آن اجازه داده می شود کالاها به طور گذربری یا ترانزیت بدون پرداخت حقوق و عوارض حمل شوند و معمولا حاوی کلیه مشخصات لازم برای تعیین حقوق و عوارض ورودی در مورد مقتضی و یک تعهد ” تضمین ” شده مبنی بر ارائه کالاها با مهر و موم دست نخورده به دفتر مقصد می باشد.

6) ترانزیت ( پاساوان )

عبارت است از روشی که به موجب آن کالاها تحت نظارت گمرک از یک دفتر به یک دفتر گ.م.ر.ک دیگر حمل می شود.

7) مهر و موم ( سیم و سرب )

عبارت است مجموعه ای متشکل از مهر و موم یا سیم و سرب و چفت و بست که با یک روش مطمئن به هم متصل شده اند، مهر و موم برای اعمال بعضی روش ها “ ترانزیت گمرکی بالاخص ” الصاق می شود.

معمولا به منظور پیشگیری یا جلب توجه نسبت به هر نوع دخالت غیر مجاز به اقلامی است که سیم و سرب شده است.

مهر و موم معمولا روی بسته ها، محفظه های واگن بار، وسایل حمل و نقل و … الصاق می گردد. همچنین ممکن است برای شناسایی خود کالا ها به کار برده شود.

8) مهر و لاک

مهر و لاک عبارت است از قطعه فلز یا از سایر مواد که برای بهم متصل کردن دو انتهای یک چفت و بست به شیوه ای مطمئن به کار رفته باشد.

9) منطقه آزاد

منطقه ازاد به بخشی از قلمرو یک کشور گفته می شود که در آنجا کالاهای وارده تا آنجا که در ارتباط با حقوق و عوارض ورودی می شود عموما به عنوان کالای خارج از ” قلمرو “ تلقی شده و مشمول نظارت نمی شود.

10) نظارت

نظارت یعنی اقدامی که برای تضمین اجرای قوانین و مقرراتی که گمرک مسئول اجرای آنها است به عمل می آید.

11) نماینده ترخیص

نماینده ترخیص عبارت است از شخصی که تشریفات ترخیص کالا را از گ.م.ر.ک به عهده می گیرد و مستقیماً از طرف شخص دیگری با در دست داشتن وکالتنامه رسمی با گ.م.ر.ک سروکار دارد.

12) حقوق گمرکی

عبارت است از حقوقی که طبق تعرفه گ.م.ر.ک وضع شده و به کالا هنگام ورود و یا خروج از ” قلمرو گمرکی ” تعلق می گیرد.

13) حقوق و عوارض ورودی

یعنی حقوق ، مالیات ها، هزینه ها و عوارضی که هنگام ترخیص کالا وصول می شود.

ولی این حقوق شامل هزینه و عوارضی از حیث مبلغ محدود به هزینه تقریبی خدمات انجام یافته می باشد، نیست.

14) حقوق و عوارض ورودی و خروجی

یعنی حقوق گمرکی و سایر حقوق، مالیات ها، هزینه ها و سایر عوارضی که هنگام ورود یا ” صدور ” کالا وصول می شود ولی این حقوق شامل هزینه ها و عوارضی که از حیث مبلغ محدود به هزینه تقریبی خدمات انجام یافته می باشد نیست.

15) ترخیص کالا

عبارت است از انجام ” تشریفات گمرکی ” لازم برای خروج کالا برای مصرف داخلی یا قراردادن تحت روش گمرکی دیگر.

16) تشریفات گ.م.ر.ک

عبارت است از کلیه عملیاتی که باید توسط شخص ذینفع انجام بگیرد تا مقررات قانونی و آیین نامه ای در رابطه با کنترل افراد در مرز گمرکی و ترخیص اثاثه کالاها و وسایل نقلیه در موقع ورود، صدور و ترانزیت که “ گمرک ” مسئول اجرای آن است به مورد اجرا گذاشته شود.

17) تضمین

عبارت است از آن سپرده ای که از نظر گمرک کافی بوده و اجرای تعهدی را در برابر آن تامین کند.

هرگاه تضمین، اجرای تعهدات ناشی از چندین عملیات را تامین نماید، “ تضمین کلی ” نامیده می شود. تضمین معمولاً به صورت سپرده یا تعهد قانونی انجام می شودو معمولاً برای تعهد قانونی یک ضامن نیز لازم است.

18) تقلب گ.م.ر.ک.ی

عبارت است از هر نوع عملی که به موجب آن شخصی گ.م.ر.ک را فریب دهد یا سعی کند فریب دهد تا بدینوسیله از پرداخت کلی یا جزئی حقوق گمرکی و عوارض ورودی یا خروجی یا از اجرای اقدامات مربوط به ممنوعیت ها یا محدودیت های پیش بینی شده در مقررات قانونی یا آیین نامه های مورد اجرا فرار کند و یا با زیر پا نهادن این مقررات یا ارتکاب خلاف گمرکی از امتیازی مغایر با قبیل مقررات استفاده کرده یا سعی کند استفاده کند.

19) تخلف

عبارت است از هرنوع نقض یا سعی در نقض کردن قوانین گمرکی.

20) قاچاق

عدم اظهار کالای بارگیری شده در محفظه بار اعم از کالای وارداتی یا صادراتی یا ترانزیتی، تعویض کالای ترانزیت خارجی یا برداشتن آن، اظهار کردن کالای ممنوع الورود و یا غیر مجاز تحت عنوان کالای مجاز، قاچاق محسوب می شود.

21) اظهارنامه

اظهارنامه عبارت است از سندی که برای انجام تشریفات گمرکی محموله به منظور تعیین حقوق و سود بازرگانی و سایر هزینه های متعلقه اعم از کالای ورود قطعی و غیر قطعی به کار برده می شود.

طرز تنظیم و تسلین اظهارنامه و پیوست های آن و ترتیب ممیزی و بازبینی کالا در آیین نامه گمرکی معین می شود.

22) زمان متعارف خروج از مرز

عبارت است از زمان هایی که گمرک برای حمل کالا از زمان بارگیری تا زمان خروج از مرز و بالعکس در نظر میگیرد و راننده موظف است ظرف زمان های تعیین شده و از مسیرهای مجاز حرکت کند و در غیر این صورت علاوه بر تعلق جریمه نقدی، ملزم به ادای توضیحات موجه به اداره بازرسی و رسیدگی به شکایات گمرک ایران خواهد بود.

23) مبدا و مقصد مجاز برای کامیون های تحت صحابت تیر

تهران، آستارا، البرز، قزوین، اصفهان، تبریز، کرمان، مشهد، یزد، ارومیه، کرمانشاه، بندرعباس، شیراز، اهواز، بندرامام، بوشهر، زاهدان و سهلان نیز گمرکات مقصد برای کامیون های ” تیر ” می باشند.

24) سرراهی ( مرزی ) کارنه تیر

بازرگان، آستارا، لطف آباد، اینچه برون و دوغارون.

25) کامیون های ترانزیتی خارجی

بندر امام، بندر بوشهر، آستارا، انزلی، بازرگان، باجگیران، بندر عباس، جلفا، دوغارون، سرو، آبادان، خرمشهر، سرخس، بیله سوار، بندر لنگه، لطف آباد، چابهار، نوشهر، میرجاوه، مهرآباد.

26) دفترهای بین راهی

عبارت است از دفترهایی که که کالا ها از آنجا در جریان “ عملیات ترانزیت ” وارد یا صادر می شوند.

27) دفتر بارگیری

عبارت است از دفتری که تحت اختیارات ان برخی اقدامات اولیه، به منظور تسهیل شروع عملیات ترانزیت در دفتر مبدا عزیمت وسیله حمل و نقل انجام می گیرد.

28) دفتر مقصد

یعنی آن دفتر که در آنجا عملیات ترانزیت گمرکی به پایان می رسد.

29) کسر تحویلی و کسر تخلیه

کسر تحویلی عبارت است از کسری که در هنگام بازبینی کالا در اولین گمرکخانه ورودی در حین مطابقت کالا با مانیفست مشاهده می شود.

کسر تخلیه عبارت است از کسری که به هنگام تخلیه وسیله حمل در گمرکخانه مقصد، مغایرت آن با اظهارنامه و سایر اسناد حمل مشاهده می شود.

30) اضافه تخلیه و اضافه تناژ

اضافه تخلیه عبارت است از کالایی که در مانیفست و سایر اسناد حمل قید نشده باشد.

اضافه تناژ یا اضافه وزن عبارت است از کالایی که در هنگام باسکول در زمان تخلیه مغایر با وزن قید شده در اسناد حمل و مانیفست باشد.

31) صورت مجلس کشف اختلاف

عبارت است از سندی که در مواقع مغایرت کالای تخلیه شده با اسناد حمل اوسط مامورین گمرک با ذکر کامل چگونگی تنظیم و به امضای مسئولین گمرکی و متصدی حمل می رسد.

32) اعلام وصول

عبارت است از تاییدیه کتبی گمرکخانه گیرنده کالا به اولین گمرکخانه ورودی کشور مبنی بر چگونگی دریافت کالا.

 

در تزانزیت کالا وقتی شرکت حمل و نقل متبوعه شما محموله مورد نظر را برای شما تدارک دیده، مدارک حمل هم صادر شده و عازم سفر هستید، اما بر حسب اتفاق به یک سری معضلاتی از قبیل نقص فنی کامیون، اشتباه صدور اسناد و … برخورد نموده.

در این مقاله با نکات هشدار دهنده و دانستنی های ضروری راننده در مسیر عملیات حمل و نقل بین المللی و ترانزیت کالا آشنا می شوید.

با ما همراه باشید.

1) توقف ( معطلی وسیله نقلیه )

معطلی وسیله نقلیه که اصطلاحا توقف نامیده می شود عبارت است از مدتی که پس از سپری شدن مهلت مجاز برای بارگیری و تخلیه وسیله حمل در انتظار تخلیه و یا بارگیری متوقف بماند.

توقف یا معطلی کامیون شکل های مختلف دارد از قبیل :

• معطلی در مبدا بارگیری
• مرز خروجی مسیر کشورهای مقصد و …

که در هر صورت تابع مصوبه و توافقات طرفین می باشد.

توقف نباید وسیله ایجاد درآمد بدون زحمت باشد و واقعیت توقف برای طرفین باید کاملا مستند و محرز گردد.

سهل انگاری دارنده وسیله حمل و یا شرکت متبوعه در اخذ ویزاها، دزولاها ( اجازه تردد در خاک کشور های مسیر ) بعد از بارگیری، تاخیر غیر موجه در صدور اسناد حمل، عدم توجه به تاریخ اعتبار مجوز ها به صرف آنکه صاحب کالا نگفته باشد و تاخیر بی دلیل در دریافت ارز بین راهی و … نمی تواند شامل حق توقف مجاز باشد.

بنابراین راننده موظف است قبل از بارگیری کلیه موارد را علاوه بر آنکه شرکت متبوعه اش کنترل می نماید، راساً نیز کنترل و اجازه ندهند به علت عدم هماهنگی اجحافی به طرفین اعم از صاحب کالا و یا راننده صورت پذیرد هر چند که شخصا اعتقاد به درآمد ناشی از معطلی و یا توقف نداشته و توصیه مینماید، حتی المقدور در مواردی که معطلی قطعیت یافته باز هم به لحاظ ایجاد تداوم در کار و حفظ روابط حسنه با صاحبان کالا، راننده و شرکت متبوعه اش برخورد انعطاف پذیرتری با این مسئله داشته باشند.

بنابراین به منظور اجتناب از برخوردهای لفظی و امکان دریافت حق توقف، راننده موظف است در صورت بروز توقف تاییدیه کتبی صاحب و یا گیرنده کالا و سایر افراد ذیربط را در هر مورد اعم از تاریخ ورود به انبار برای بارگیری، ورود به گمرک، پلمب کامیون، دریافت ارز، ورود به گمرک مرزی، معرفی به گیرنده کالا در مقصد، تخلیه کالا و همچنین در صورت توقف کامیون در مسیر به علت نقص اسناد فرستنده، مدارک اثبات معطلی را مستنداً در دست داشته باشد.

ضمناً جهت اطلاع چنانچه کامیونی بعد از ساعت 10 صبح وارد گمرک شود، آن روز جز روزهای توقف محسیوب نخواد شد. و چنانچه فردای روز مذکور مصادف با تعطیلی رسمی باشد، باز هم توقف مجاز تلقی می گردد.

2) تخلیه کالا

با توجه با مسئولیت های راننده از زمان بارگیری کالا در وسیله نقلیه تا هنگام تخلیه آن در مقصد نهایی و امکان استفاده از تسهیلات بیمه CMR و جلوگیری از تضییع حقوق طرف های ذینفع، راننده موظف است موارد ذیل را توسط گیرنده کالا و نماینده قانونی وی یا گمرک در CMR قید نماید.

ضمنا توجه داشته باشید :

• هویت گیرنده کالا کاملا محرز و شناخته شده باشد و کالا به افراد غیر تحویل نشود.
• مهر و امضا گیرنده ه صورت کاملا مشخص مبنی بر دریافت کامل کالا در ردیف کنوانسیون CMR24 قید شود.
• تاریخ ورود و تخلیه نیز توسط گیرنده کالا در CMR تایید شود.
• در صورت ملاحظه مغایرت کالا با اسناد حمل تاییدیه گیرنده کالا مبنی بر چگونگی پلمب گمرکی در CMR قید شود.
• جزئیات مغایرت مشاهده شده اعم از تعداد کیسه و بسته، داخل نگله، وزن و صورت ظاهری کالا در CMR درج گردد.
• در صورتیکه کالا هنگام تحویل به گمرک، کالا و سلامت بوده و پس از انجام تشریفات گمرکی و در طول مسیر تحویل کالا به انبار گیرنده دچار دخل و تصرف شده باشد، موارد را قید نمایند.

به هرحال راننده باید توجه داشته باشد، ذکر هر مطلبی در CMR حاکی از مسئولیت راننده است ولی در صورت دقت و رعایت مراتب فوق، به راحتی می توان خسارتی را که ناشی از قصور وی نباشد از طریق بیمه تامین نمود.

لازم به ذکر است هرگاه مغایرت کالا در اثر قصور راننده و دخل و تصرف عمده باشد، کلیه مسئولیت ها متوجه راننده بوده و شخصاً مسئول تامین خسارت می باشد.

3) کرایه حمل ترانزیت کالا

کرایه حمل در پروژه های ترانزیت و حمل و نقل بین المللی به مبلغی اتلاق می شود که بابت حمل کالا از یک نقطه در داخل کشور در نقطه ای به کشور دیگر به حمل کننده تعلق می گیرد.

معمولا پرداخت کرایه به دو صورت پیش کرایه و پس کرایه عمل می شود.

• پیش کرایه وجهی است که پس از بارگیری و پلمب وسیله نقلیه پرداخت می شود.
• پس کرایه و جهی است که در مقابل تحویل بدون کم و کاست کالا و ارائه رسید تحویل بار به حمل کننده پرداخت می شود.

برای اجتناب از هرگونه برخوردی در ارتباط با نحوه پرداخت کرایه حمل که به علت عدم آگاهی راننده از نحوه عمل دریافت ها و پرداخت های کرایه منجر به شکایت و مراجعه به سازمان های ذیربط و حتی قضایی می شود. توصیه می نماید در هر مورد حمل و یا هر سفر راننده نکات ذیل را دقیقا رعایت نماید:

الف) با توجه به اینکه مسئولیت صدور اسناد به عهده شرکت متبوعه راننده می باشد از عقد هرگونه قراردادی با صاحبان کالا به طور مستقیم اکیداً خودداری نمایند.

ب) قبل از اقدام به بارگیری نسبت به انعقاد قرارداد یا توافق نامه حمل با شرکت متبوعه خود اقدام و در قرارداد موارد ذیل را دقیقاً قید نمایند :

1. میزان کرایه
2. نحوه پرداخت کرایه
3. هزینه و عوارض بین راهی
4. نوع کالا و میزان مجاز برای بارگیری
5. وزن و حجم کالا
6. نوع و تعداد بسته های قابل بارگیری
7. مبدا و مقصد و مسیر حمل
8. مدت زمان مجاز برای بارگیری در مبداً و تخلیه در مقصد و مبلغ خسارت معطلی احتمالی
9. مدت زمان مجاز برای خروج از مرز و تعهدات راننده و در صورت تاخیر در خروج از مرز
10. مدت زمان متعارف مجاز برای رسیدن وسیله حمل به مرز خروجی

ضمناً توصیه می شود به منظور اثبات وزن صحیح کالا حتما وسیله حمل قبل از بارگیری و پس از بارگیری با باسکول های رایانه ای توزین شود.

4) مقررات ترانزیتی کشورهای مسیر

برای آنکه راننده بتواند محموله را به دور از مشکلات و در کمترین زمان ممکن به مقصد برساند، قبل از عزیمت میبایست وسیله نقلیه خود را از عدم نقص فنی ترمز، برف پاکن ها، روشنایی، لاستیک ها، فرمان و متعلقات آن ها، زنجیره چرخ و … دقیقاً بازبینی و سپس موارد ذیل را کاملاً بررسی و احتیاط لازم را از جهت همراه داشتن وجوه کافی برای پرداخت هزینه های بین راهی پیش بینی نماید.

الف) انتخاب راه های مجاز و مناسب تا رسیدن به محل تخلیه و یا بارگیری کالا

ب) همراه داشتن نقشه جاده ها و آشنایی به نحوه تعیین مسیر حرکت براساس کد نقشه ها

پ) همراه داشتن جعبه کمک های اولیه، جک و سیم و بکسل

ت) شناسایی پل ها و گذرگاه هایی که عبور از آن مستلزم پرداخت عوارض است.

ث) سرعت و ساعات مجاز رانندگی در جاده های مورد تردد

ج) آشنایی با ساعات کار گمرکخانه های مرزی در کشورهای مسیر.

چ) تناژ ( ظرفیت ) مجاز وسیله نقلیه حمل در هریک از کشورهای مسیر.

ح) آشنایی با مقررات و علایم راهنمایی و رانندگی در کشورهای مسیر.

5) حمل کالاهای فاسد شدنی

با توجه به حساسیت کالاهای فاسد شدنی و مسئولیت متصدی حمل در رابطه با حمل اینگونه کالاها توصیه می شود در هنگام بارگیری کالای فاسد شدنی نکات ذیل را رعایت نمایند:

1. از بارگیری کالای فاسد شدنی در کامیون چادری اکیداً خودداری نمایند.
2. درجه دمای نگهداری محموله کتباً از صاحب کالا استعلام شود.
3. مجوزهای لازم از جمله گواهی استاندارد و بهداشت، با توجه به تاریخ های اعتبار آنها اخذ شود.
4. مدت زمان حمل از مبدا تا مرز خروجی و از مرز تا مقصد را با احتساب دریافت ارز و سایر اسناد حمل و اسناد جانبی قبل از بارگیری دقیقا محاسبه و با شرکت متبوعه خود هماهنگ نمایند.
5. از نوار ترموگراف استفاده نمایند.
6. بیمه نمودن کالا را به صاحب کالا یادآوری نمایند.
7. بارگیری تا زیر موتور یخچال بیشتر نباشد.
8. در بار چینی داخل بارگیر یخچالی نظارت دقیق داشته باشند به ترتیبی که مسیر و دریچه های هوا مسدود نگردد.
9. نوع بسته بندی کالا مخصوص کامیون یخچالدار باشد.

6) حمل کالاهای خطرناک

حمل کالای خطرناک با توجه به درجه آتش زایی آن متفاوت است.

علیهذا هنگام حمل کالای خطرناک رعایت موارد ذیل ضروری است :

• وسایل ایمنی از قبیل وسیله اطفاء حریق، دستکش، عینک، پیشبند و پلاک مخصوص را همراه داشته باشند.
• گواهینامه حمل کالای خطرناک اخذ شده باشد.
• هنگام بارگیری دقت نمایند فضای مناسب به منظور جلوگیری از انفجار کالا در نظر گرفته شود.
• دقت شود درجه آتش زایی کالا در اسناد قید شود.
• مسیرهای مناسب تحت نظر مامورین انتخاب شود.
• از پارک وسیل حمل در محل های نامناسب خودداری شود.
• برچسب کالای خطرناک در روی چادر کامیون نصب شود.

توجه : حمل کالای خطرناک با درجه آتش زایی 1 و 7 قابل بارگیری در کامیون نمی باشد.

جهت آگاهی بیشتر کالای خطرناک در انواع مختلف و درجه آتش زایی از 1 تا 9 درجه بندی شده اند.

7) حمل کالای نمایشگاهی

با توجه به تعهدات صاحبان کالا و تجار به منظور ارائه کالاهای تجاری در نمایشگاه های بین المللی، حمل کالای نمایشگاهی ظرف مهلت های مقرر در قراردادهای فیمابین از اهمیت خاصی برخوردار است.

بنابراین حمل کننده موظف است پیش بینی های لازم را در خصوص حمل این گونه کالاهای در نظر گرفته تا از ایجاد خسارت به تجار و اختلاف در این زمینه خودداری به عمل آید.

علیهذا نکاتی را که رعایت آن الزامی است ذیلاً نقل می نماید :

1. هنگام حمل کالا های نمایشگاهی به نوع کالا، حساسیت و ظرافت آن کاملاً دقت شود.
2. در قرارداد دقیقاً وضعیت بسته بندی مشخص شود.
3. مدت زمان و تاریخ تحویل کالا قبل از بارگیری و درهنگام انعقاد قرارداد پیش بینی شود.
4. کالا دقیقاً در محل قید شده تحویل شود.
5. چگونگی پرداخت خسارت های احتمالی از بابت تاخیر عمدی یا سهوی به هر صورت پیش بینی شود.

 

یک سری نکات کلی و عمومی نیز در ارتباط با ترانزیت و اطلاعات عمومی حمل و نقل بین المللی کالا که آگاهی از آن باعث اجتناب از مشکلات و موفقیت راننده را تضمین می نماید، شرح می دهیم.

1) کالای گروپاژ

عبارت است از حمل کالای مختلف یا بسته بندی های گوناگون که متعلق به چند گیرنده در یک وسیله حمل باشد.

2) کامیون در بست

عبارت است از کامیونی که به طور دربست در اختیار صاحب کالا و اجاره کننده وسیله حمل بوده و مجاز است وسیله را از یک تا بیست تن بارگیری و در صورت بارگیری کمتر از بیست تن دارنده وسیله مجاز به بارگیری محموله دیگری نیست.

3) ترانس شیپمنت

عبارت است از تغییر وسیله حمل حامل محموله، در طول عملیات حمل کالا تا مقصد نهایی که ممکن است این امر در یک یا چند مرحله صورت پذیرد.

4) محمولات دو مقصدی

عبارت است از محمولاتی که دارای دو مقصد در دو کشور و یا در دو منطقه در یک کشور می باشد.

بدین ترتیب که قسمتی از کالا در مقصد اول به طور مثال در آلمان تحویل و وسیله مجددا مهر و پلمب و برای تخلیه کالای بعدی به سوی مقصد دوم که به طور مثال کشور فرانسه می باشد، اعزام می گردد.

این سیکل عملیات در مبدا بارگیری حمل و نقل بین المللی نیز به همین ترتیب امکان پذیر است، بدین معنی که به طور مثال کالایی در شهرستان مشهد بارگیری و کامیون مهر و پلمب و سپس برای بارگیری مابقی کالا به تهران اعزام و پس از بارگیری و انجام تشریفات گمرکی مجددا مهر و پلمب می گردد.

5) ترخیص یکسره ( حمل یکسره )

عبارت است از ارزیابی محموله توسط گمرک روی کامیون و تخلیه آن در انبار صاحب کالا.

لازم به توضیح است که انجام تشریفات گمرکی به صورت حمل یکسره تحت شرایط. مقررات گمرکی با اخذ تعهد و یا سپرده از صاحب کالا صورت می پذیرد.

اگر در این خصوص تجربه ای دارد برامون کامنت بذارد.

6) پروانه ورود موقت

عبارت است از سندی برای انجام تشریفات گمرکی کالا که به طور موقت وارد کشور می شود.

سند مذکور بیشتر برای کانتر و کالای نمایشگاهی و کالاهای خاص مورد استفاده قرار می گیرد.

و در صورت عدم اعاده آن ظرف مدت مقرر، سه برابر حقوق و عوارض گمرکی به اضافه ارزش کالا جریمه به آن تعلق می گیرد.

7) انواع بسته بندی حمل و نقل بین المللی

کالا معمولا در شکل های مختلف بسته بندی می شود که ذیلا به انواع آن، که در حمل و نقل بین المللی و ترانزیت کالا مورد استفاده قرار میگیرد اشاره می شود:

پالت

طبق یا کلافی از جنس چوب یا مواد متشابه که محموله روی آن قرار گرفته و اطراف آن توسط روکش های نایلونی محکم پوشیده و تسمه کشیده می شود.

صندوق

جعبه ای دارای درب از جنس های چوب و یا فلز که درب آن پرس می شود و داخل آن می توان بسته های کوچکتر و یا کالای فله قرار گیرد.

رول

استوانه ای که کالا دور آن پیچیده می شود و بیشتر برای محموله کاغذ یا مفتول استفاده می شود.

بندل

به چند قطعه کالا مانند آهن و یا چوب که با هم بسته بندی شده باشد اطلاق می شود.

کارتن

جعبه مقوایی در اندازه مختلف که بسته های کوچکتر در آن قرار می گیرد.

فله

کالایی است که دارای بسته بندی باشد.

نگله ( کولی )

به هر بسته که دارای شکل های مختلف باشد گفته می شود.

بشکه

ظرفی است در ابعاد مختلف که مایعات یا پودر در آن حمل و نقل می گردد و جنس آن معمولا از پلاستیک یا فلز است.

گالن

ظرفی است از بشکه کوچکتر و معمولا از جنس پلاستیک که مایعات در آن حمل و نقل می شود.

کیسه

ظرفی است از جنس کنف و یا پلاستیک که کالای فله و یا کیسه های کوچکتر در آن قرار می گیرد.

کانتینر

محفظه فلزی است که در اندازه های 20 فوتی و 40 فوتی برای حمل و نقل سالم کالا روی تریلر های مخصوص و یا کفی به کار برده می شود.

تبصره : در مواردیکه کانتینر خالی بارگیری می شود، محموله تلقی می گردد و میبایست برای کانتینر CMR معتبر و با آرم انجمن شرکت های حمل و نقل بین المللی صادر شود تا در خسارت احتمالی به کانتینر از طریق بیمه CMR نسبت به تامین خسارت اقدام شود.

8) انواع وسیله حمل

کامیون بغلدار

به نیم یدکی اطلاق می شود که حدود 150 سانتی متر اطراف کف تریلر بوسیله دیواره فلزی احاطه شده باشد.

چادری

به نیم یدکی اتلاق می شود که دیواره و سقف آن با چادر از جنس برزنت و یا مشمع قوی پوشیده و پس از پلمب دسترسی به کالای داخل بارگیر امکان پذیر نباشد.

کفی

نیم یدکی است که به طور مسطح و بدون دیواره یا بغل بوده و معمولاً کالای آهن، ترافیکی و کانتینر توسط این نوع وسیله حمل و جابجا می شود.

یخچالی

به نیم یدکی اتلاق می شود که دارای یخچال ( ترموکینگ ) بوده و کالای فاسد شدنی توسط آن حمل می شود.

بوژی

نیم یدکی است با محورهای متعدد که کالای سنگین و فوق سنگین و ترافیکی با آن حمل می شود.

کانتینری

به نیم یدکی اتلاق می شود که دیواره ها و سقف آن کلاً از فلز بوده و فقط از درب عقب آن امکان تخلیه و بارگیری وجود دارد البته بعضی کانتینرها ممکن اسن دارای سقف چادری باشند.

تانکر

نیم یدکی است که برای حمل مایعات و کاز مورد استفاده قرار می گیرند.

• توضیح اینکه بارگیرهای دیگری نیز وجود دارد که به علت عدم رواج آن ها در خطوط ترانزیت ذکر ان در اینجا موردی ندارد.

9) کالای وزین و حجیم

کالای وزین به کالایی گفته می شود که وزن آن ملاک بوده به طور مثال در یک تریلر هجده چرخ با استاندارد ” تیر ” بیست تن کالا قابل بارگیری می باشد.

کالای حجیم نیز به محموله ای گفته می شود که به علت ابعاد بزرگ کالا نتوان بیست تن آن را در یک تریلر جا داد.

به طور کلی یک تریلر هجده چرخ با استاندارد تیر می تواند بیست تن کالا با حجم 60 متر مکعب بارگیری نماید.

10) ابعاد وسیله حمل

ابعاد یدک وسیله حمل واجد شرایط در حمل و نقل بین المللی که بتواند از مزایای کنوانسیون تیر بهره مند گردد، بدین شرح می باشد:

طول 12 متر، عرض 2/40 متر، ارتفاع 2/30 متر که البته یدک می تواند دارای ابعادی بیش از میزان ذکر شده باشد که رایج ترین آن بشرح اعلام شده است.

11) کالای ترافیکی

کالای ترافیکی به محموله ای اتلاق می شود که طول و عرض و ارتفاع و یا وزن آن بیش از ظرفیت وزن و حجم کامیون استاندارد باشد.

تبصره : از آنجاییکه مقررات تردد کالاهای ترافیکی در جاده های ترانزیت در کلیه کشورها یکسان نبوده و قوانین خاص خود را دارا می باشد، بنابراین جهت حمل کالای ترافیکی میبایست قبل از حمل، مقررات و قوانین کشورهای مسیر را کاملاً بررسی و سپس اقدام به بارگیری نمود.

لازم به توضیح است اصولاً برای حمل کالاهای ترافیکی، هر کشوری برگه های مخصوصی صادر مینماید که بایستی ضوابط مندرج در آن کاملاً از طرف راننده وسیله حمل و نقل رعایت گردد.

 

جابه جایی و بسته بندی کالا از نقطه ای به نقطه ی دیگر از زمان خلقت انسان های اولیه تا عصر حاضر به دلیل نیاز های بشری وجود داشته است.

براساس طبقه بندی های مرسوم در جهان توسط سازمان ملل متحد، کالا را می توان به پنج گروه اساسی تقسیم بندی کرد:

1. کالاهای صنعتی ( ماشین آلات، یخچال، ترانسفورماتور و …)

2. کالاهای کشاورزی ( گندم، جو، برنج و …)

3. کالاهای معدنی (ذغال سنگ، آهک، انواع سنگ و…)

4. کالاهای دامی (گوشت، ماهی و …)

5. کالاهای نفتی (بنزین، گاز، گازوئیل و …)

کالاها در انواع گوناگون و به اشکال مختلف در جامعه وجود دارد ولی هر یک از آن ها را می توان در یکی از گروه های پنج گانه فوق طبقه بندی نمود.

طبقه بندی و گروه بندی های دیگری نیز از کالاها وجود دارد مانند کالاهای مصرفی و غیر مصرفی که تعاریف خاص خود را در بازرگانی و تجارت دارند.

طبقه بندی کالا در حمل و نقل

از دیدگاه حمل و نقل تقسیم بندی کالاها در سه گروه اساسی انجام می شود که عبارتند از

کالاهایی با بسته‌بندی “packed cargo”

به مجموع کالاهای عمومی که با بسته‌بندی حمل می شوند اطلاق می گردد مانند لوازم خانگی، لوازم یدکی و …

کالاهای بدون بسته بندی “unpacked cargo or loose cargo”

به مجموع کالاهای بدون بسته‌بندی و غیر فله مانند تیر آهن، ماشین آلات، خودرو و …اطلاق می گردد. این نوع از کالاها دارای شکل خاصی نبوده و معمولا همان گونه که تولید می شوند حمل می گردند.

کالاهای فله “bulk cargo”

به مجموع کالاهایی که شکل خاص ندارند و با شکل هر ظرفی که در آن ریخته می شوند، در می آیند، اطلاق می گردد. این نوع از کالا نیز همان طور که تولید می شود حمل می گردد.

کالاهای فله به دو گروه تقسیم می شوند:

• فله مایع (wet B.C) مانند بنزین و گازوئیل و…
• فله خشک (dry B.C) مانند سیمان، گندم و…

ضرورت بسته بندی کالا

بسته بندی لازمه عرضه هر کالایی است.

در واقع با یک بسته‌بندی خوب می توان جلب نظر بیشتری از مشتری کرد، در حالی که در کشور ما صنعتگران و کسانی که در امر تولید کالا فعال هستند، به تازگی متوجه این مهم شده اند.

پیش از این بسته‌بندی فقط به برخی از کالا ها محدود می شد در حالی که امروزه همه به دنبال بهترین نوع بسته بندی برای کالاهای خود هستند که میزان نیل به این هدف متناسب با هزینه ای است که صرف آن می شود. به هر حال مهم این است که مصرف کننده حاضر است در قبال جنس بهتر، پول بیشتری بپردازد، به خصوص اگر نوع بسته‌بندی، آن کالا از سایر کالاهای مشابه متمایز کند.

در فرهنگ ما هنوز بسته‌بندی جایگاه لازم خود را پیدا نکرده و نتوانسته تاثیر گذار باشد. در واقع بسیاری از صنعتگران ما بسته بندی، حمل و نقل، محکم بودن در مقابل ضربه و در نهایت شناخت مصرف کننده، مواردی است که باید از سوی کسانی که در امر تولید فعال هستند، مورد توجه قرار گیرد. به همین دلیل لزوم بسته‌بندی برای انواع کالا چه برای مصرف داخلی و چه برای صادرات خارجی لازم و ضروری به نظر می رسد.

بسته بندی در ایران

بسته‌بندی در ایران خیلی دیر به عنوان یک صنعت شناخته و پذیرفته شد و به همین واسطه، دستگاه های بسته‌بندی نیز خیلی دیر به کشور وارد شد. در وهله اول وقتی صحبت از بسته‌بندی می شود، اولین چیزی که به ذهن می رسد بسته‌بندی کالا با کارتن است در حالی که امروزه در صنایع بسته‌بندی دنیا، تحول و تنوع چشمگیری بوجود آمده است.

بسته بندی دارای موارد مختلفی است و عملا کارکردهای بسیاری را شامل می شود. در سالین دور برای صادرات پارچه از گرانت استفاده می کردند که به تدریج به دلیل افزایش صادرات و همچنین در اثر مراودات و استفاده از اجناس خارجی بسته‌بندی ها شکل مناسب تری پیدا کرد.

توجه داشته باشید وقتی بسته‌بندی از کیفیت مناسبی برخوردار شد به طور قطع در کیفیت و نوع کالا هم تاثیر خواهد داشت.

بسته‌بندی در ایران تا رسیدن به نوع رقابتی، فاصله بسیار دارد. این مسئله سبب شده تا بسته‌بندی با انواع مختلف و کارکردهای آن تعریف شود.

انواع بسته بندی کالا

بسته‌بندی دارای انواع مختلفی است که هر یک به نسبت نوع کالا مورد استفاده قرار می گیرد. از پاک نامه تا کارتن های بزرگ، می توان به عنوان نوعی بسته‌بندی کالا یاد کرد. با پیشرفت های روز افزون علم و فن آوری، در بسته‌بندی هم از نظر کیفیت تحولاتی صورت گرفته است. استفاده از پلاستیک در حال حاضر جزو لاینفک این صنعت به شمار می رود.

البته به اعتقاد برخی، بهترین انتخاب در بسته‌بندی کالا، استفاده از پلاستیک است چون برتری های غیر قابل انکاری نسبت به سایر مواد دارد و توانسته بخشی از بازار رقابتی بسته‌بندی را از آن خود کند اما نوع کالایی که به وسیله پلاستیک بسته‌بندی می شود نیز در این امر بسیار موثر است. در واقع اجناسی که نیازمند جریان هوا هستند، قابلیت اینکه با پلاستیک بسته بندی شوند را ندارند همانند مواد خوراکی.

بسته‌بندی دارای کارکردهای متفاوتی است. هر محصول پس از تولید و بسته بندی به دست مصرف کننده می رسد، یعنی وقتی مصرف کننده یک یخچال خریداری می کند، بسته‌بندی شده است. حتی یک شکلات یا بیسکویت، دارای بسته‌بندی خاص خود است. بسته بندی، نوعی اطمینان حاصل کردن از نو بودن کالاست، اگرچه این مساله عمومیت ندارد و حتی می توان در مغازه هایی هم که کالاها تا زمانی که به دست مصرف کننده برسد چند بار بسته‌بندی می شود و در واقع کارکردهای بسته بندی به چند دسته مواد غذایی، صنعتی و حفاظتی تقسیم بندی می شود.

بسته بندی مواد غذایی

بسته‌بندی مواد غذایی خود دارای انواع مختلفی است، کارتن، کاغذ، مقوا، جعبه، پلاستیک و … هر یک به نوبه خود در مواد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد مثلا یک شکلات ابتدا در لفاف کاغذ پیچیده می شود. بعد یک بسته‌بندی دیگر انتخاب می شود و در مرحله بعد در جعبه هایی به تعداد مختلف بسته‌بندی شده و در نهایت برای حمل و نقل، چند جعبه را در یک کارتن قرار می دهند. مواد غذایی بیش از کالاهای دیگر به بسته‌بندی نیاز دارد. در مواقع نداشتن بسته‌بندی به فاسد شدن و خرابی مواد خوراکی کمک می کند اما این نکته در همه موارد صدق نمی کند مثل انواع نوشابه و یا آب میوه.

طبقه بندی جهانی کالا در صنعت

بسته بندی در صنعت هم متداول است. انواع لوازم خانگی، لوازم صنعتی، لوازم ساختمانی و حتی دستگاه های صنعتی نیز بسته بندی می شود. باید توجه داشت دستگاه هایی که در چرخه تولید مورد استفاده قرار می گیرند برای بسته بندی به موادی محکم تر نیازمندند تا در حمل و نقل کمترین ضربه به آن ها وارد شود که اغلب در این گونه موارد از کارتن و چوب استفاده می کنند.

بسته بندی کالا و حفاظت

بعد دیگر بسته بندی نوع حفاظتی آن است که سبب می شود کالا در مقابل انواع خطرات محافظت شود. هرچه بسته بندی از جنبه های زیبایی شناسانه بیشتری برخوردار باشد در جذب و جلب مخاطب تاثیر بیشتری دارد.

در بازار رقابتی ابتدا باید شناخت کاملی از مخاطب و مصرف کننده داشت. اینکه مصرف کنندگان از چه نوع کالا و به چه میزان مصرف دارند، مهمترین اطلاعاتی است که تولید کنندگان باید از آن مطلع باشند. اگر به این موضوع آن گونه که شایسته است اهمیت داده شود، می توان در عرصه بازارهای خارجی هم رقابت کرد. اگر بسته بندی ها شکیل و بهداشتی باشد، می توان در همه جای دنیا عرضه گردد.

کامیون، هواپیما، کشتی و خطوط ریلی و جاده ای همه و همه وسایلی هستند که در جهت حمل و نقل کالا مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین با تنوعی که در زمینه حمل کالاها وجود دارد، بسته بندی باید به گونه ای باشد که نوع و کیفیت کالا تغییر نکند.