به منظور اطمینان از حمل و نقل ایمن محمولات خطرناک باید قبل از اقدام به حمل، از رعایت کلیه نکات و ضوابط ایمنی و بازرسی وسایل نقلیه حمل مواد خطرناک اطمینان حاصل نمود.
اگر بازرسی وسیله نقلیه به عنوان یک برنامه منظم و برنامه ریزی شده انجام گیرد، این عمل می تواند تاثیر به سزایی در عملیات ایمن و کار آمد وسایل نقلیه ایفا نماید.
به طور کلی، فواید حاصل از یک برنامه منظم بازرسی وسیله نقلیه حمل مواد خطرناک عبارتند از :
- عدم بروز سانحه به جهت وجود مشکلات فنی در خودرو
- جلوگیری از پرداخت هزینه های اضافی در حین عملیات حمل و نقل
- عدم اعمال قانون توسط پلیس و یا حتی احیاناً توقف وسیله نقلیه در پاسگاه ها
- جلوگیری از تاخیر در حمل و نقل کالا به جهت خرابی وسیله نقلیه
به طور کلی، اقدامات لازم جهت انجام بازرسی وسیله نقلیه را می توان به سه گروه بازرسی قبل از سفر، بازرسی حین سفر و بازرسی بعد از سفر تقسیم بندی نمود.
بازرسی قبل از سفر وسایل نقلیه حمل مواد خطرناک
- راننده باید از وضعیت ایمن وسیله نقلیه اطمینان حاصل نماید.
- آخرین گزارش بازدید فنی خودرو را بررسی کند.
در جهت انجام بازرسی های قبل از سفر، می توان گام های زیر را بررسی کنید:
1) بازرسی وسایل نقلیه حمل مواد خطرناک
اطراف وسیله نقلیه را بازرسی کنید و وضعیت کلی آن را مورد بررسی قرار دهید، به هرگونه صدمه در بدنه یا نشت مایع از وسیله نقلیه دقت نمایید.
صندلی ها، قفل درها، امنیت قسمت حمل بار، گواهینامه، برچسب ها و مدارک بازرسی سالیانه را مورد بررسی قرار دهید.
محیط اطراف خودرو را از نظر خطرات بالقوه مورد بررسی قرار دهید. (عابر پیاده، سیم های برق و …)
2) محفظه موتور
مطمئن شوید که ترمز دستی را کشیده و چرخ ها ثابت هستند. در پوش محفظه موتور را برداشته و موارد زیر را بررسی کنید :
- فرسودگی یا شل شدن لوله ها و تسمه ها
- دینام و پمپ آب
- نشتهای احتمالی محفظه موتور
- بررسی عایق بندی سیم های برق
3) داخل کابین
مطمئن شوید که ترمز دستی کشیده شده است. کلاچ را آزاد کرده و خودرو را روشن کنید، به صداهای غیرعادی با دقت گوش کنید و کلیه نشانگرهای زیر را بررسی کنید :
- فشار روغن ( 15 ثانیه پس از روشن شدن خودرو در هوای سرد بعد از 30 الی 45 ثانیه، فشار روغن را بخوانید )
- اهم متر ( باید عددی مثبت را نشان دهد )
- ولت سنج ( باید عددی مثبت را نشان دهد )
- دما ( باید در حال افزایش باشد )
- فشار هوا ( 85 الی 100 PSI در مدت زمان 45 ثانیه )
4) چراخ ها
ترمز دستی را کشیده، موتور را خاموش نمایید و چراخ ها و فلاشر های اضطراری را روشن کنید. از خودرو خارج شده و به جلوی خودرو بروید و تمام چراغ ها را کنترل کنید. همچنین از عملکرد صحیح نور بالا و نور پایین اطمینان حاصل کنید.
5) بازبینی اطراف وسیله نقلیه و انجام عملیات بازرسی
چراغ های جلو و فلاشرهای اضطراری را خاموش کنید. چراغ های اطراف و خطر را روشن کنید.
چراغ های سمت راست را روشن کرده و سپس بررسی خودرو را در اطراف محفظه راننده آغاز نمایید.
بازرسی قسمت چپ وسیله نقلیه
- چرخ و گلگیر
- لاستیک ها
- سرپیچ های لاستیک ها
- سیستم تعلیق
بازرسی جلوی وسیله نقلیه
وضعیت محور جلو و سیستم فرمان را برسی نمایید. در زمان بررسی سیستم فرمان مواظب هر نوع شل شدگی، خمیدگی، صدمه و یا کمبود قطعات باشید.
بازرسی قسمت راست وسیله نقلیه
برای بازرسی سمت راست وسیله نقلیه همانند عملیات در قسمت سمت چپ عمل نمایید.
اگر خودرو به صورتی طراحی شده است که کابین آن روی موتور قرار دارد، از ایمنی قفل و بست های کابین مطمئن گردید. مخزن سوخت سمت راست را بازرسی نمایید و از نصب ایمن و عدم نشت آن، مطمئن گردید.
همچنین اجزای زیر را نیز بازرسی کنید:
- عقب موتور از لحاظ نشت های احتمالی
- لوله های انتقال از نظر نشت های احتمالی
- سیستم اگزوز از نظر ایمنی، نشت، سیم های بدون روکش و سوخت
- خمیدگی و ترک خوردگی اجزای شاسی
6) چراغ های راهنما و خطر
تمام چراغ ها را خاموش و چراغ های خطر را روشن کنید، همچنین چراغ های راهنمای سمت چپ را نیز روشن کنید. از خودرو خارج شده و به چراغ راهنمای سمت چپ و جلو، عقب خوردو نگاه کنید، چراغ باید تمیز، فعال و دارای رنگ مناسب برای هشدار دادن باشد.
7) سیستم ترمز
کلیه قسمت های سیستم ترمز باید ازمایش گردد و از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل شود.
-
ترمز های پارکینگ
ترمز های قسمت کشنده وسیله نقلیه خود را رها نمایید، ترمز پارکینگ را فعال نمایید و به آرامی خودرو را در دنده پایین قرار دهید تا عملکرد مناسب ترمز ها را بتوانید آزمایش نمایید.
-
ترمز های اضطراری کشنده
سیستم گازی ترمز کشنده را فعال نمایید. ترمز های اضطراری کشنده را به کار گیرید. به آرامی حرکت کنید تا بتوانید ترمز های اضطراری را آزمایش نمایید.
-
ترمز های سرویس
منتظر فشار عادی باد باشید، ترمز های پارکینگ را آزاد نمایید، به آرامی خودرو را به سمت جلو حرکت دهید و سپس محکم ترمز ها را بکار گیرید. دقت کنید که آیا در حین ترمز گیری، خودرو به سمتی کشیده نشود و یا خودرو با تاخیر متوقف نگردد.
-
ترمز های سرویس کشنده
منتظر فشار عادی باد باشید، ترمز های پارکینگ را آزاد نمایید، به آرامی خودرو را به سمت جلو حرکت دهید و سپس محکم ترمز های کشنده را بکار گیرید. باید عملکرد ترمزها را احساس نمایید.
-
ترمز های فنری
از فعالیت خودکار این ترمز ها اطمینان حاصل نمایید. ترمز پارکینگ را رها نمایید و موتور را خاموش کنید. با گرفتن و آزاد نمودن ترمز ها، از فشار تانک هوا بکاهید. زمانی که فشار هوا به حداقل تعیین شده توسط کارخانه سازنده رسید، ترمز های فنری باید به صورت خودکار عمل نمایند.
بازرسی و کنترل اختصاصی بارگیر
بازرسی قست بارگیر وسیله نقلیه حامل مواد خطرناک از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
در این بخش باید جهت انجام بازرسی موارد زیر را در نظر گرفته و کنترل های لازم را انجام داد :
- قبل از حرکت باید کلیه مدارک و اسناد لازم جهت حمل محموله ی خطرناک بررسی شده و کنترل گردند.
- مخزن تانکر بایستی با سیم مسی مفتول به شاسی متصل باشد تا از تجمع الکتریستهی ساکن در مخزن جلوگیری شود.
- بدنه تانکر باید عاری از هرگونه آلودگی باشد، تمیزی بدنه تانکر موجب می شود تا امکان تشخیص هرگونه خطر بر اثر نشت را بتوان پیش از وقوع حادثه تسهیل شود.
- شیرهای تخلیه، لوله ها و کلیه اتصالات مربوطه بایستی کاملا سالک و فاقد هرگونه نشتی بوده و محل اتصال شیرها به شیلنگ های تخلیه نیز دارای رزوه سالم باشند.
- محل قرارگرفتن اگزوز باید در جهت مخالف شیرهای تخلیه قرار داشته باشد.
- بر روی بدنه مخزن در محل های مخصوصی که بالای ان با علامت ارت ( زمین ) نیز علامت گذاری شده محلی برای نصب گیره سیم اتصال به زمین پیش بینی می گردد، که این محل ها باید همیشه تمیز و بدون رنگ آمیزی باشد.
- مخازن تانکر باید دارای شیر فشار شکن و خلاشکن کاملا سالم بوده و به بدنه مخزن نیز پلمپ شده باشند.
بازرسی حین سفر وسایل نقلیه حمل مواد خطرناک
بازرسی در حین سفر نیز از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که یک بازرسی ساده در هنگام حمل مواد خطرناک می تواند از بروز حوادث وحشتناک جلوگیری نماید.
به همین منظور راننده باید از خطراتی که ممکن است در طول سفر تهدید کننده باشند، آگاهی داشته باشد و برای جلوگیری از وقوع آن ها اقدامات کنترلی را در حین سفر انجام دهد.
راننده وسیله نقلیه حامل مواد خطرناک باید پس از طی 80 کیلومتر از مسیر نسبت به بازرسی و کنترل قسمت های مختلف اقدام نماید. به طور کلی این بازرسی ها شامل بازرسی فنی و منترل قسمت های مختلف بارگیر می شود.
برای این منظور، راننده در حین سفر می تواند بخش های زیر را کنترل کند :
نشانگرهای کنترل عملکرد وسیله نقلیه
در داخل کابین وسیله نقلیه حامل مواد خطرناک، نشانگرهایی برای اندازه گیری بعضی از مشخصات مربوط به عملکرد وسیله نقلیه در حین حرکت تعبیه شده است. راننده بایستی به طور منظم آن ها را کنترل نموده و از عملکرد مناسب سیستم اطمینان حاصل نماید.
- نشانگر کنترل کننده روغن
- دما
- فشار مخزن
- سوخت
- لاستیک ها
همواره در حین سفر باید از سالم بودن لاستیک ها و نبود هرگونه بریدگی، ترک خوردگی در سطح لاستیک اطمینان حاصل شود. همچنین کنترل باد لاستیک ها از جمله مواردی است که باید در حین سفر مورد بررسی قرار گیرد.
بارگیری از جمله مواردی که باید در بازرسی بارگیر مد نظر قرار داد می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کنترل عدم نشت مواد خطرناک از مخزن
- کنترل و بازری شیرهای تخلیه و اطمینان از عملکرد درست آن ها
بازرسی بعد از از سفر وسایل نقلیه حمل مواد خطرناک
راننده وسیله نقلیه حامل مواد خطرناک باید پس از تخلیه محموله ی خطرناک نیز نسبت به بازرسی و کنترل قسمت های مختلف خودرو و بارگیر به منظور حصول اطمینان از سالم بودن آن ها برای انجام ماموریت بعدی اقدام نماید.
وی موظف است در صورت مشاهده هرگونه نقص و عیبی در خودرو و بارگیر مراتب را گزارش داده و برطرف نماید تا به طور کامل و با ایمنی کافی برای بارگیری بعدی آماده شود. از جمله مواردی که راننده برای بازرسی پس از سفر باید انجام دهد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنترل قسمت های فنی خودرو و اطمینان از سالم بودن آن ها از قبیل ترمز خودرو، ترمز دستی، مدارات الکتریکی، استارتر، چراغ ها، دینام، باطری، لاستیک ها، بوق، آیینه ها، تجهیزات اضطراری، برف پاک کن ها و …
- کنترل ارتباط مناسب مخزن با شاسی
- اطمینان از عدم نشت مواد خطرناک در محا اتصالات و شیر های تخلیه
- اطمینان از شستشوی مناسب داخل و خارج بادگیر
- کنترل سالم بودن بدنه مخزن
