در هر صنفی اعم از تولیدی و خدماتی و صنعتی مقرراتی جهت تنظیم روابط دست اندر کاران آن صنف تصویب و اجرا می گردد که در آن مقررات الزامات و ممنوعیت های متعددی را می توان برای آن صنف تصور کرد.
صنف حمل و نقل جاده‌ای نیز با توجه به کثرت عوامل دخیل در حمل و نقل، از این قاعده کلی مستثنی نبوده و در درون خود الزامات و ممنوعیت های زیادی را به شرح ذیل برقرار نموده است :
الف ) ممنوعیت ها حمل و نقل جاده‌ای
-
- حمل هر نوع بار و کالای تجاری توسط ناوگان عمومی جاده‌ای مسافربری ممنوع می باشد؛ همچنین حمل توشه مسافرین در داخل اتوبوس ممنوع است.
- رانندگی با اتوبوس و مینی بوس بیش از 8 ساعت براساس ماده 7 آیین نامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی موسسات حمل و نقل جاده‌ای ممنوع بود و رانندگی با سواری کرایه و کامیون بیش از 10 ساعت نیز براساس ماده 31 آیین نامه تاسیس و بهره برداری از موسسات ترابری جاده‌ای داخلی و مقررات ایمنی در رفت و آمد وسایل ترابری در راه های کشور ممنوع بود.لیکن با تصویب آیین نامه مدیریت ایمنی حمل و نقل و سوانح رانندگی وفق بند 10 ماده 2 آیین نامه یاد شده ساعت کار رانندگان کلیه وسایل نقلیه عمومی باری و مسافری به میزان 8 ساعت تعیین شده و برای مسافت های رانندگی با بیش از 8 ساعت بایستی از رانندگان کمکی استفاده گردد.
- براساس مواد 3 و 7 قانون نحوه اعمال تعزیرات حکومتی راجع به قاچاق کالا و ارز حمل کالاهای قاچاق جرم محسوب شده، مرتکب به مجازات می شود.
- براساس قانون اصلاح مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به آن حمل و نقل و ترانزیت انواع و اقسام مواد مخدر جرم تلقی شده و مرتکب بر حسب اهمیت و نوع جرم و تکرار آن به مجازات های شلاق، جریمه نقدی و حبس محکوم خواهد بود.
- رانندگانی که اقدام به حمل مسافر با وسایل نقلیه عمومی در جاده ها می نمایند، چنانچه از مسافرین مبلغی بیشتر از نرخ مصوب دریافت نمایند با توجه به دفعات و مراتب جرم و شرایط و امکانات خاطی؛ برای بار اول، محکوم به پرداخت جزای نقدی از 2 تا 10 برابر اضافه وه دریافتی و در صورت تکرار جرم مزبور؛ 5 تا 20 برابر اضافه وجه دریافت شده، محکوم خواهند شد.
- براساس ماده 5 آیین نامه اجرایی ماده 6 قانون احداث پایانه های مسافربری و … فقط آن دسته از وسایل نقلیه مسافربری اجازه ورود به محوطه پایانه مسافربری عمومی را خواهند داشت که تحت پوشش و یا نمایندگی یکی از شرکت های مستقر در پایانه بوده و مطابق ضوابط سازمان راهداری و حمل و نقل عمومی مسافربری باشند.
- براساس ماده 1 مقررات منع تغییر وضعیت وسایل نقلیه مسافربری و باربری قبل از اخذ مجوز لازم، هرگونه تغییر در قسمت های محور، شاسی، اطاق یا تغییر درجه و تیپ وسایل نقلیه مسافربری که منجر به تغییر کاربری وسایل نقلیه باربری شود، ممنوع است.
- براساس ماده 21 دستورالعمل مبارزه با قاچاق داشتن باک اضافه و یا هرگونه حمل سوخت اضافه بر باک استاندارد، برای خودرو های اعم از این که به صورت باک اضافی جاسازی در خودرو، حمل مظروف و یا به هر طریق دیگر باشد، ممنوع است.
- وفق ماده 17 دستورالعمل پیشگیری و مبارزه با قاچاق تجهیزات پزشکی، حمل و نقل تجهیزات پزشکی اعم از وارداتی یا تولید داخل صرفاً باید با مدارک معتبر قانونی صورت گیرد.
- براساس دستورالعمل مبارزه با قاچاق کالای دخانی، حمل کالاهای دخانی به صورت قاچاق ممنوع بوده و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای وفق مواد 19 و 20 دستورالعمل مذکور اقدام به تعیین دقیق مسیر محموله های ترانزیتی کالای دخانی نموده و آن را در اختیار راننده و اطلاعات مربوط را در اختیار نیروی انتظامی محل قرار می دهد.
ب ) الزامات حمل و نقل جاده‌ای
- باتوجه به این که بهداشت فردی راننده با بهداشت وسیله نقلیه در حمل و نقل مسافر دو مقوله جدا از هم می باشد لذا در حمل و نقل مسافربری علاوه بر آن که رانندگان ضمن اخذ کارت صحت و سلامت جسمی و روحی بهداشت فردی خود را مشخص می نمایند، بایستی در زمینه بهداشت محیط کار خود نیز که وسایل نقلیه آنان می باشد، اصول لازم را رعایت نمایند.
لذا در این راستا آئین نامه بهداشتی وسایل نقلیه مسافربری با همکاری سازمان و پلیس راه تهیه و ابلاغ و اجرا می گردد که رعایت مفاد آئین نامه مذکور برای کلیه رانندگان ضروری می باشد. -
وسایل نقلیه ای که فاقد کارت معاینه فنی می باشند
براساس بند ج ماده 4 آئین نامه حمل بار و مسافر مصوب سال 1378 شرکت ها و موسسات حمل و نقل از دادن بار و مسافر به وسایل نقلیه ای که فاقد کارت معاینه فنی می باشند منع گردیده اند براین اساس داشتن کارت معاینه فنی برای کلیه وسایل نقلیه ای که در حمل و نقل جاده ای فعالیت می نمایند الزامی می باشد و از طرف دیگر با تصویب قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در سال 1380 و در اجرای بند 5 ماده 18 قانون مذکور معاینه فنی وسایل نقلیه مورد تاکید قرار گرفت که به دو بخش درون شهری و برون شهری بطور مجزا از یکدیگر انجام می شود.
در بخش برون شهری معاینه موصوف در مراکز معاینه فنی که مجوز تاسیس آن ها را سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اعطا می نماید با رعایت آئین نامه اجرایی نحوه انجام معاینه و صدور برگ معاینه فنی خودروها که در سال 1382 به تصویب هیات وزیران رسیده است، انجام می شود.
-
استفاده از علائم هشداردهنده ( MARKERS )
استفاده از علائم هشدار دهنده در وسایل نقلیه باربری مطابق با استاندارد E4-007011-EEC70 اجباری بوده و در صورت تخلف برابر ردیف 50 جدول جرائم تخلفات رانندگی راننده متخلف مبلغ 30/000 ریال جریمه خواهد شد و چون براساس بند ب ماده 4 آئین نامه حمل بار و مسافر به وسایل نقلیه ای که به علائم ایمنی مورد نیاز مجهز نمی باشد خودداری نمایند لذا در صورت تخلف مذکور از ناحیه شرکت ها و موسسات حمل و نقل به تخلفات آنان در کمیسیون ماده 12 رسیدگی خواهد شد.
علائم مذکور تجهیزاتی هستند که در پشت وسایل نقلیه باربری نصب می شوند. علائم یاد شده به شکل لوزی و به رنگ نارنجی بوده و تهیه و نصب آن از وظایف رانندگان می باشد.
-
پرواز عبور ترافیکی
براساس نظریه کارشناسان، حمل اضافه بار، باعث آسیب به راه ها و ابنیه راه همچون پل ها می گردد. حمل بار بیش از ظرفیت مجاز وسیله نقلیه، شبکه راه های کشور را که با صرف هزینه های زیاد ساخته شده اند دچار اضمحلال سریعتری می کند.
در جهت جلوگیری از بروز چنین خساراتی توسط رانندگان متخلف، فعالیت کنترل اضافه تناژ توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای انجام میگیرد. بدین صورت که با تهیه و نصب باسکول های ثابت و سیار توزین وسایل نقلیه در پاسگاه های پلیس راه، رانندگان خاطی را که بیش از میزان مجاز، بار حمل نموده اند جریمه و در صورت تکرار حمل بار اضافه، وسیله توقیف و حتی مجوز شرکت حمل و نقل متخلف لغو می گردد.
اما به دلیل نیاز بعضی از بخش های اقتصادی کشور نظیر نیروگاه ها، صنایع فولاد و … ضروری است محموله هایی با مشخصات خارج از استاندارد های مجاز، در شبکه جاده ای کشور حمل گردند.لذا جهت تعیین شرایط و کیفیت حمل و اعمال نظارت و کنترل های لازم در حین حمل، مجوزهای ویژه ای تحت عنوان مجوزهای ترافیکی پیش بینی شده که صدور آن در حیطه وظایف و مسئولیت های اداره کل ایمنی و ترافیک است.
در ضمن، پروانه عبور برای وسایل نقلیه ای صادر می شود که عرض آن از 5 متر، طول آن از 30 متر و وزن کل ( بار و وسیله نقلیه) از 96 تن تجاوز ننماید. برای وسایل نقلیه ای که محمولات آن ها از حد نصاب های مذکور تجاوز نماید، بجای پروانه عبور، اجازه نامه مخصوص صادر و استفاده می گردد.
رانندگان، کمک رانندگان، مهمانداران و کارکنان شرکت های حمل و نقل مسافربری موظفند از لباس های متحدالشکل و مورد تایید سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استفاده نمایند.
- چنانچه شرکت ها و موسسات حمل و نقل و رانندگان که مسئول حمل کالاها به مقصد می باشند عمداً کالاها را به مقصد نرسانند، براساس ماده 1 قانون مجازات عاملین متخلف در امر حمل و نقل کالا مصوب 67/1/23 علاوه بر جبران خسارات وارده به صاحب کالا به حبس از 2 تا 5 سال یا جریمه نقدی معادل 10 تا 20 برابر قیمت کالا محکوم می شوند و در صورت تکرار جرم مذکور؛ به حداکثر مجازات فوق محکوم خواهند شد.
- براساس ماده واحده قانون استفاده اجباری از کمربند و کلاه ایمنی مصوب 76/11/26، بستن کمربند ایمنی برای رانندگان و شهر ها اجباری می باشد، در غیر این صورت ضمن صدور برگ اخطاریه توسط نیروهای راهنمایی و رانندگی؛ متخلف جریمه خواهد شد.
